Eksploratorzy

– Od początku wiedziałem, że ryzykuję – mówi Luk Vanhauwaert, Flamand, lat 58, samouk – wynalazca (opatentował m.in. mikrosteper dla grafików), od sześciu lat we wsi Łupki właściciel barokowego kompleksu pałacowego Lenno. – Czułem, że nie traktowano mnie poważnie, nie miałem na ręku złotego Roleksa.

Za niepoważnie duże pieniądze pałac-ruinę oferowała Poczta Polska. Flamand zapłacił zadatek, okrągłą sumę, ale po pewnym czasie zauważył, że przedawnia mu się umowa przedwstępna. Dziewięć miesięcy czekał na pozwolenie z MSWiA. Kiedy chciał odnowić dokument, usłyszał: dyrektora Poczty nie ma, jest w Częstochowie na pielgrzymce. Vanhauwaert znalazł dyrektora, przed ołtarzem wyprosił podpis z pieczątką. Po raz pierwszy usłyszał, że jest kłopotliwy. Następnym razem, że jest „łyżką dziegciu w beczce miodu” powiedział mu Bogusław Szeffs, były burmistrz gminy Wleń, w której znajduje się pałac Lenno. Szeffs później tłumaczył, że lubi cudzoziemców, mimo że są dziwni. Osiedlają się na wsi i nie chcą latarni przed domem, wolą ciemność pod rozgwieżdżonym niebem. Nie życzą sobie, już chyba na złość, drogi z asfaltu, wolą polną. Cwaniaki z Londynu i Amsterdamu lecą samolotem do Berlina, stamtąd prują gładką jak stół bilardowy autostradą. Ale tu ma być bezdroże, cisza i skansen. Eksburmistrz przewiduje, że tereny wokół pałacu Flamanda niedługo otoczy szczelna siatka: – To człowiek agresywny, nawet nie Belg, tylko nacjonalista Flamand, na dodatek z obsesją własności prywatnej.

Prywatne milion euro Flamand zainwestował już w remont pałacu, zatrudnia polskich sąsiadów, dzierżawi 55 ha, chce eksportować ekologiczne siano do Belgii i zbiera ekologiczną paprykę. Ku zdziwieniu miejscowych bezrobotnych, którzy nie zbierają nawet niczyich jabłek, bo im się nie opłaca, Flamand sprzedaje czereśnie po 1 zł za kilo i cieszy się jak dziecko. Latem w pałacu gościł studentów z Unii, jesienią były dni otwarte z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa. Ludzie we wsi gadają: miły facet, szkoda, że tak mało europejski. Zawsze pieszo, we flaneli w kratę i bez krawata, nawet na sesjach rady gminy, gdzie wykrzykuje upierdliwe pretensje łamaną polszczyzną.

Flamand jeszcze nie wszystko rozumie, nie pojął na przykład w porę, co znaczy propozycja burmistrza spotkania w cztery oczy, na gruncie neutralnym, w pizzerii. Potem nie dostał zgody na zakup i restaurację ruin średniowiecznej warowni Bolków Piastowskich, mimo że te niedawno w połowie runęły mu na ekoogród.

Eksburmistrz: – To nasz wleński Wawel, ja sobie nie wyobrażam sytuacji, w której Polak, aby obcować z dziedzictwem, będzie prosił o klucze Flamanda. Kiedy Vanhauwaert zaproponował remont lokalnego rurociągu z własnych środków, usłyszał, że to własność publiczna, że istnieją granice obcej prywatyzacji.

– Kiedy burmistrz i pracownicy zakładów komunalnych przyszli odciąć moja rura, ja nagle patrzę, o Jezu! Te ludzie ze wsi chwytają się za ręce i robią mur – wspomina Flamand. – Ciepło miałem na sercu, kiedy oni tacy mali, a nie dali odciąć moja rura. Już bez świadków burmistrz odciął wodę.

Teraz dowozi się ją do Łupek beczkowozem, a Flamand raz na tydzień wsiada na traktor, jedzie do wytwórni win napełnić wodą swoje beczki, każda po 150 litrów. Burmistrzowi Luk obiecał, że nie wyjedzie z Łupek, chce tutaj długo żyć i umrzeć.

– To konflikt personalny, nie widzę szansy kompromisu – mówi Wojciech Kapałczyński, szef wojewódzkiego zakładu konserwacji zabytków. – Mam nadzieję, że Luk wytrzyma, świetnie mi się z nim pracuje przy restauracji pałacu Lenno.

To był przypadek. Trafiłem tu przejazdem tylko na jeden dzień. Urzekła mnie piękna okolica i zostałem – przyznaje. Został i kupił zabytkowy XVI-wieczny pałac pod zamkiem Lenno.
Dziś płynnie mówi po polsku, choć najpierw chciał się zamknąć w czterech ścianach pałacu i mieszkać samotnie. – Ale serce wygrało. Szybko zaprzyjaźnił się z sąsiadami – przyznaje Bernadetta Szewczyk, która pomaga Lukowi.
– To niesamowicie uczciwy człowiek – mówi Krystyna Bil, mieszkanka wsi. – Za własne pieniądze naprawiał zniszczony wodociąg. To między innymi dzięki niemu mamy wodę. We wsi nie ma świetlicy, a on użycza nam miejsca na wiejskie zebrania.
Luk ocalił też resztki zapomnianego poniemieckiego grobowca przed dewastacją. Przekonał władze starostwa, że nie należy wycinać drzew w alei prowadzącej do mogiły