Chrzanów - kościół Św. Mikołaja

szkieletek

Trudno nie zauważyć tej charakterystycznej budowli podczas zwiedzania chrzanowskiego rynku. Kościół, zbudowany z jasnożółtego, triasowego kamienia o ciepłej barwie oraz z cegieł, prezentuje się bardzo interesująco dla oka.

Jego historia, według oficjalnej strony parafii, wygląda następująco:

Cytuj:

Parafia św. Mikołaja w Chrzanowie po raz pierwszy wymieniana jest w wykazie dziesięciny papieskiej z lat 1325-1327. Pierwszym proboszczem znanym z imienia jest Bartłomiej, z którym współpracowali księża Janisław oraz Idzi. Trudno cokolwiek powiedzieć na temat, w jakim kościele prowadzili duszpasterstwo w XII i XIII wieku. Prawdopodobnie był to budynek drewniany.

Pierwsze wzmianki o kościele w Chrzanowie spotykamy w okresie jagiellońskim. Ks. Jan Długosz (1415 - 1480) w księdze uposażeń kościelnych napisał, że „Chrzanów miasto ma kościół murowany". Nie przekazał jednak wiadomości, kiedy i przez kogo kościół ten został wzniesiony. Z dokumentów Wojewódzkiego Archiwum Państwowego w Krakowie dowiadujemy się, że w 1429 r. Mikołaj Rot murarz krakowski odbiera zapłatę 48 grzywien 1 wiardunkę za budowę kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Mikołaja. Wysokość otrzymanego wynagrodzenia wskazuje na rozległy zakres prowadzonych robót. Niedługo potem, bo w 1446 r. kościół ten, do którego przylegał zapewne cmentarz, został otoczony murem. Plebanem w Chrzanowie był wówczas Jan, którego wymienia dokument z 1443 r. Istnienie murowanego kościoła parafialnego pod wezwaniem św. Mikołaja w Chrzanowie potwierdzają też dane z lat następnych 1470-1480. Wiele więc wskazuje na to, że dzisiejsze prezbiterium kościoła św. Mikołaja biskupa jest najstarszą budowlą w Chrzanowie.

W następnych stuleciach świątynia chrzanowska dzieliła losy społeczeństwa. Kościół palił się trzykrotnie. 1646, 1726 i 1748 r. Przy renowacji (2002 r.) kaplicy św. Stanisława biskupa odnaleziono wyraźne ślady spalenizny w murze pomiędzy kaplicą i zakrystią. Miasto się rozwijało i na początku XX w. zaistniała konieczność poszerzenia wnętrza lub budowy drugiego kościoła w Chrzanowie. Wybrano pierwszą wersję. Projekt opracował inż. Stanisław Oszacki. Rozbudowę kościoła przeprowadzono w latach 1912 -1914, gdy proboszczem był ks. Jakub Kamieński. Świątynię konsekrował książę biskup Adam Stefan Sapieha dnia 24 V11921 r. Do kościoła chrzanowskiego przylega kaplica św. Stanisława biskupa krakowskiego, fundowana w 1641 r. przez kasztelana biec-kiego Andrzeja Samuela Dębińskiego, senatora Rzeczpospolitej. Epitafium w Sl. Łojek kaplicy nad drzwiami głosi zasługi stuletniego ofiarodawcy.

W prezbiterium znajduje się ołtarz główny z 1882 r., dedykowany patronowi kościoła, według projektu inż. Franciszka Urbańczyka. Ołtarz został zbudowany na zlecenie ks. Władysława Głębockiego (proboszcza w Chrzanowie w latach 1881 -1907). W ołtarzu umieszczono barokowe figury pochodzące z kościoła Mariackiego w Krakowie: św. Joachima, św. Anny, króla Dawida i czterech aniołów. Obraz św. Mikołaja w głównym ołtarzu, jak również św. Stanisława w kaplicy bocznej, malował Michał Stachowicz (1768 -1825). Obraz św. Stanisława został umieszczony prawdopodobnie w 1824 r., kiedy z Czernej sprowadzono ołtarz z czarnego marmuru. Badania wskazują, że wyrzeźbiono go dla kościoła w Czernej około 1600 r.

Ze starych i cennych przedmiotów w kościele św. Mikołaja na szczególną uwagę zasługuje duży świecznik spiżowy, wczesno-renesansowy, wykonany w 1534 r. przez Hansa Fischera w Norymberdze i barokowa chrzcielnica z 1648 r. Lichtarz reprezentował miasto Chrzanów na wystawie tysiąclecia sztuki religijnej w Krakowie w 2000 r. Na bocznym filarze umieszczona jest mała mozaika przedstawiająca Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Jest to dar Henryka Loewenfelda.

W ostatnich latach kościół św. Mikołaja potrzebował renowacji. Prace prowadzone są nadal.

Z tekstu wynika, że najstarszą częścią świątyni jest prezbiterium oraz Kaplica św. Stanisława. Pod kościołem znajdują się krypty, w których spoczywają zwłoki wybitnych mieszczan. Wokół zabytku z pewnością rozciągał się w przeszłości cmentarz parafialny.

Eksploratorzy