Eksploratorzy

15 sierpnia 1942 r. założono w Jawiszowicach (woj. małopolskie, pow. oświęcimski, gm. Brzeszcze) podobóz zwany Jawischowitz, stanowiący zaplecze siły roboczej w tutejszej kopalni. Do dziś w parku przy ul. Dworcowej stoi budynek łaźni obozowej oraz lampa obozowa. Był to obóz męski, w 1944 r. przebywało w nim około 2,5 tys. więżniów, z czego 95 % stanowili Żydzi róznych narodowości europejskich pomiędzy 25 a 40 rokiem życia.
Teren obozu obejmował cały park który otoczony był czterema wieżami wartowniczymi, a brama wejściowa znajdowała sie pomiędzy dzisiejszym bankiem a sklepem telefonii komórkowej. Przy wejściu znajdował się napis, będący kopią oświęcimskiego Arbait macht Frei, umieszczony między figurami, które dzisiaj stoją na terenie szkoły górniczej w Brzeszczach (w parku obok latarni stoją ich kopie). Autorem tych posągów-pomników przedstawiających górnika i robotnika z Schachtkommando jest francuski Żyd Jakub Markier, były więzień podobozu Jawischowitz.
Obóz ten był jednym z 45 podobozów KL Auschwitz, wykazujących się największa śmiertelnością, głównie z przemęczenia spotęgowanego niedożywieniem.Dodatkowo upadlano więźniów w niedzielę, która była dniem wolnym od pracy - w miejscu, gdzie więźniowie byli dobrze widoczni z drogi, mieli oni obowiązek przedstawiania radosnych, artystycznych występów, które jednak nigdy nie cieszyły się powodzeniem u zastraszonej, miejscowej ludności.

Dodam, że latarnia stojąca w obecnym parku jest oryginalna - obozowa. W styczniu 1945 r. więźniowie z Jawiszowic zostali dołączeni do Marszu Śmierci i byli pędzeni do Wodzisławia Śląskiego.
Pomnik postawiony 1 września 1983 roku.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Śladem Marszu Śmierci został wytyczony w latach 50-tych ubiegłego wieku szlak PTTK znakowany kolorem niebieskim nazwany "Szlakiem Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich", szlak znaczony mogiłami więźniów obozu zagłady.
Myślę, że temat szlaku wart jest osobnego postu.

Kilka mogił i miejsc z tej nitki Marszu już mamy na forum.

Pszczyna
Brzeźce
Suszec
Żory-Rój
Świerklany
Wodzisław

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

W 2009 roku Urząd Gminy Brzeszcze wydał wspomnienia przetrzymywanych w obozie więźniów. Jest to tłumaczenie książki która wcześniej ukazała się we Francji. Tytuł: Jawischowitz. Podobóz Auschwitz. 45 deportowanych, 8 polskich górników składa świadectwo dla przyszłości.
W Historii podobozu... będącej częścią przedmowy do wydania polskiego podano informację, że obóz działał do roku 1950. W połowie 1945 utworzono na terenie dawnego hitlerowskiego obozu obóz dla jeńców wojennych (Niemcy i Węgrzy). Obóz w tym czasie podlegał pod MBP, a nowi więźniowie pracowali pod ziemią.

Nie wiem gdzie tą pozycję można kupić. Mi przed chwilą przyniosła to sąsiadka, której mąż pochodzi z Brzeszcz. Na okładce podany jest adres strony http://trasapamieci.brzeszcze.pl W dziale Wydawnictwa są tylko dwie pozycje w tym i ta książka.

_________________
wygodnie jest nie wiedzieć
wygodnie jest iść spać
Lech Janerka "Epidemia epilepsji"

Mieszkałam w tych barakach poobozowych do 1969 r a potem żeśmy się wyprowadzili na ul. Lenina

Cześć tego szlaku malował mój nieżyjący już tata w stronę Jastrzębia z Jawiszowic

Dodam jeszcze widok ogólny i pozostałej obozowej łaźni.

Cześć,
Dzięki za otworzenie tematu. Ja dodam dwa zdjęcia mojego autorstwa. Jedno przedstawia łaźnie obozową (na zdjęciach powyżej jest już po remoncie). Zdjęcie z lat 90tych. Widać jeszcze stary żółty budynek, w którym po wojnie mieściła się stołówka. Obóz po wojnie został w początkowych latach przekształcony na więzienie, później mieszkali w barakach ludzie oczkujący na przydział mieszkań w lepszym standardzie. Następnie w tym budynku mieściło się kino Wisła i harcówka w którym były organizowane świetne punkowe koncerty. Budynek już nie istnieje. Następne zdjęcie to skan z broszurki o obozie przedstawiający plan obozu. Pozdrawiam!