Bartodzieje - opuszczony dwór

klamerka

Bartodzieje – wieś położona w województwie mazowieckim, w powiecie radomskim, w gminie Jastrzębia.
Dwór, zwany również przez miejscowych pałacem przywitał nas wyciętymi krzakami i uprzątniętym placem. No, i jak okiem sięgnąć - wszędzie był dostęp co, jak sami przyznacie do częstych obrazków nie należy.
Wszystko to za sprawą nowego inwestora, który kupił posiadłość w lipcu 2015 roku i postanowił dźwignąć tą perełkę z ruin. Zobaczymy co będzie, bo jak historia pokazuje, to obiecujących zawsze jest wiele. Będę trzymać kciuki.
Ale do rzeczy.
Dwór, który powstał w pierwszej połowie XIX w miał wielu właścicieli. Przetrwał dwie wojny i inne kataklizmy i ... nadal by jaśniał pod bartodziejskim niebem gdyby nie został zakupiony przez pewne polsko - szwedzkie małżeństwo, które oprócz opłacania podatków dla świętego spokoju nie zrobiło nic z obiektem, który wówczas w cale nie był ruiną. A działo się to od roku 1988. I tak przez 25 lat..
.

Cytuj:

Dewastacji zabytku przez byłego już właściciela przez lata biernie przyglądały się instytucje odpowiedzialne za ochronę zabytków. Sprawa postępującej dewastacji dworku była wielokrotnie nagłaśniana przez nasze stowarzyszanie, a dzięki pomocy wsparciu radomskich mediów udało się zablokować decyzję o wykreśleniu dworu z rejestru zabytków.

i

Cytuj:

Bartodziejski majątek ziemski ma bardzo bogatą historię. Dwór, który obecnie jest w stanie ruiny, nazywany potocznie pałacem został wzniesiony w I poł. XIX w. Przez ponad 150 lat często zmieniał właścicieli. Mimo rożnych kolei losu przetrwał w nienaruszonym stanie czasy zaborów, dwie wojny światowe i okres komunizmu.

Pierwszy drewniany dwór w Bartodziejach zbudowano w roku 1886, ale już w kilka lat później wybudowano nowszy i okazalszy - murowany, który z biegiem lat, na miarę potrzeb i mód był modernizowany.
Właściciele:
1830 – 1844 (Mikulscy, Kuszewscy)
1844-1861 (Deskurowie)
1861-1912(Gordonowie, Jakaccy, Strojnowcy, Maleszewscy)
1912-1988 (Janowscy)

Przez lata dwór spełniał różne funkcje. Między innymi:

Cytuj:

Po zajęciu dworu przez Niemców jesienią 1940 r. mieścił się w nim ośrodek wypoczynkowy dla oficerów Wehrmachtu. Bartodzieje stały się centrum kilkusethektarowego latyfundium. Administracja majątku „Wehrmachtsgute Bartodzieje” znajdowała się poza budynkiem dworu, w którym zamieszkał jedynie nadzorca ogrodów i szklarni, które znajdowały się w najbliższym sąsiedztwie folwarku. Główny zarządca gospodarstwa inspektor Geiss – z pochodzenia Austriak i pozostali urzędnicy mieszkali w domach pozostawionych przez gospodarzy wysiedlonych ze wsi. Po załamaniu się niemieckiego frontu wschodniego dwór zmieniono na wojskowy szpital. W okresie, kiedy w Bartodziejach przebywali Niemcy, dwór nie uległ większym zniszczeniom, najbardziej ucierpiał gdy hitlerowcy już go opuścili, a nowej władzy jeszcze nie było. Wnętrza zniszczono, a co się dało rozkradziono.

Dwór posiadał również piękną oficynę, która trochę mi nie pasowała do całości. I co się okazuje?

Cytuj:

Ponieważ szklarnie nie przynosiły oczekiwanych dochodów H. zrezygnował z ogrodnictwa i zainwestował w produkcję mozaiki podłogowej. Na zakład przeznaczył sąsiadującą z dworem oficynę, którą w tym celu samowolnie przebudował. Podobnie postąpił z innymi pofolwarcznymi budynkami.

Na uwagę zasługuje również park.
Niegdyś pełen wspaniałych roślin, a obecnie przedstawiający nędzne resztki dworskich włości ze smutną mogiłą powstańczą.
Rok 2003 - listopad
Dwór został podpalony...

Post powstał dzięki Adze, która to miejsce wyszukała i nas tam doprowadziła.
Szczególne podziękowania należą się też p. Wojciechowi Ćwierz.
Pan Wojtek darzy szczególną sympatię dla miejscowości i dworu, oraz jest kopalnią wiedzy na ten temat. Pozdrawiam p. Wojtku

Wszystkie cytaty oraz zdjęcia archiwalne pochodzą (za zgodą Autora - Wojciech Ćwierz) - ze strony: http://bartodzieje.pl/dwor/
Tam też znajdziecie wiele szczegółowych i ciekawych informacji w tym temacie.
Pora na zdjęcia:) a te archiwalne:

Cytuj:

Prezentowane zdjęcia były własnością Edmunda Janowskiego i znajdują się w rodzinnym archiwum Danuty Pretzel. Zostały wykonane na przestrzeni kilkunastu lat. Najstarsze sięgają drugiej dekady XX w. a ostatnie pochodzą z początkowego okresu niemieckiej okupacji. Fotografie to wyjątkowe źródło wiedzy o bartodziejskim dworze, jego architekturze i wyposażeniu, a także o ludziach, dla których był domem i służył gościną. Na kilku zdjęciach rozpoznać można członków rodziny Janowskich, m.in. Edmunda, Bolesława, jego żonę Marię oraz ich córkę Krystynę, młodzieńczą miłość Witolda Gombrowicza.

Za udostępnienie rodzinnych zdjęć serdecznie dziękuję pani Danucie Pretzel i jej synowi Januszowi Pretzelowi, których miałem zaszczyt gościć w Bartodziejach.

Wojciech Ćwierz

za tą samą stroną, której zostały podarowane: http://bartodzieje.pl/historia/2428-2/