Eksploratorzy

Witam wszystkich, których interesuje historia rybnickich Żydów i nie tylko (będą i powiązania z Mikołowem) a także "inne" eksplorowanie.

Jak wiecie, w moim kręgu zainteresowań jest wiele rzeczy, ale żydowska społeczność Rybnika jest obecnie number one (zaraz za cmentarzami żydowskimi).

Wiele lat temu założyłam na "swoich Żydów" teczki, czyli nazwisko, które mi się nawinie, wyjaśni, znajdzie, które gdzieś wysznupię (w starych gazetach, archiwach, itp) dostaje koszulkę i wsadzam je do segregatora.
Od ok. 4 lat mam "koszulkę" dla nazwiska Danielski, ale przy nim od dawna był znak zapytania. A znak zapytania to wątpliwość. W większości te moje wąty dotyczą nazwy miasta, gdyż Rybników kilka w świecie i nie zawsze wiem, czy chodzi o mój oberschlesienowski Rybnik.

W koszulce "Danielski" miałam (i mam nadal) dwa świadectwa śmierci wydrukowane z Yad Vashem.

Gdy spojrzycie na nie, to zrozumiecie dlaczego się wahałam przy tym nazwisku.
1) Druk w większości wypełniony w j.hebrajskim
2) Max urodz. w Mikołowie (ale na innej stronie podano iż w Mokotowie ) - gdzie Mokotów a gdzie Rybnik
3) Anna urodz. w Charkowie (???) - gdzie Charków a gdzie Sląsk.






I tak sobie to leżało w segregatorze przez lata. Oczywiście o nazwisku zapomniałam, bo inni byli jakby liczniej reprezentowani, czy też pewni.

Aż pewnego wieczoru, ponad dwa tygodnie temu, przychodzi @ o treści:



Prąd mnie zaraz przeszedł, ciśnienie lekuśko się podniosło i google poszedł w ruch. Po chwili wiedziałam kim jest pani Jani Pietsch (to niemiecka artystka i historyk), co to za wystawa i kiedy istniał ów dom dziecka w Zabrzu. Należę do sceptyków, więc jeszcze myślałam, że to pomyłka. Co ja mam do niemieckiej artystki, może chodzi o Rybnik na Ukrainie, może owa pani się pomyliła

Polazłam do łóżka i kombinuję. Nagle PRASK i olśnienie! Toż ja mam Danielskich w koszulce! Wyłażę z wyra, lezę do tych moich segregatorów, grzebię i BINGO! Dawid Danielski jest synem Maxa i Anny!
Komp w ruch i piszę @ do pani Jani z Berlina z setką pytań. Już za bardzo zasnąć nie potrafię. Odpowiedź przychodzi nad ranem.

Dawid żyje, dziś ma 81 lat, mieszka w Izraelu. To on, to jego rodzice zginęli w Auschwitz. A on sam całą okupację przeżył w rybnickiej - śląskiej rodzinie.
W wekslach szybko się wzruszam, więc w łóżku się zaraz popłakałam ze wzruszenia i już do rana nie spałam. Wiedziałam, że nawet gdyby gówna z nieba leciały na wystawę do Kato jadę.

cdn. wkrótce (dziadek przyszedł)

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Dawaj już ten ciąg dalszy...

Do momentu wernisażu musiałam siedzieć cicho. O to mnie poprosiła pani Jani Pietsch, o której możecie przeczytać tu http://www.janipietsch.de/eng/

Ona to bowiem była autorką instalacji o dzieciach z sierocińca w Zabrzu i nie chciała, by przed otwarciem wystawy Silesiatopia coś za szybko się wydało Historię Dawida Danielskiego poznałam przed wyjazdem do Katowic, gdyż coś tam przesłała mi Jani, a resztę opowiedział mi sam Dawid Danielski noszący obecnie nazwisko Danieli.

Na wystawę pojechałam, bo czułam, że jako rybniczanka muszę tam być. Cały projekt Silesiatopia był bardzo rozbudowany i jedynie jego fragment odnosił się do żydowskich dzieci, które w trakcie wojny zostały uratowane przez katolickie rodziny, a po wojnie z różnych powodów trafiły do Domu dziecka w Zabrzu.
Gdy Jani zaczęła myśleć o swym udziale w wystawie doszła do wniosku, iż należałoby wspomnieć o Żydach na Sląsku. Przez przypadek natknęła się kiedyś na zdjęcia, które znajdują się w posiadaniu Muzeum Bojowników Getta. Napisała do muzeum, potem do Yad Vashem. Dostała zgodę na wykorzystanie zdjęć uratowanych dzieci i zarazem dostała namiary na kilku - nadal żyjących wychowanków sierocińca. Tak dotarła do Dawida Danielskiego, urodzonego w Pszczynie, mieszkającego krótko w Katowicach, a następnie w Rybniku, żydowskiego chłopca. Dawida, syna Maxa -niemieckiego Żyda z Mikołowa i Żydówki Anny pochodzącej z Charkowa, z którego rodzina Anny uciekła w okresie I wojny i rewolucji.

Dawid, obecnie starszy pełen sił witalnych pan, zaprosił niemiecką artystkę i historyczkę do siebie. W Izraelu opowiedział jej historię swego życia. Fragmenty tego wywiadu Jani pokazała na wystawie w Katowicach, od razu dodaję, iż nie tylko on opowiadał o swych przeżyciach.
Gdyby ktoś chciał wystawę zobaczyć, to chyba jest czynna do 22 września w galerii na rondzie im.Gen.Zientka w Katowicach.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Małgosiu, świetnie wyobrażam sobie Twoją radość i wzruszenie. Takie nagłe i nieoczekiwane odkrycie! Nagle odłamki puzzli złożyły się w jedną całość! Dziwne są koleje ludzkiego losu... Może Dawid Danielski zdąży przed śmiercią powrócić do krainy swego dzieciństwa, może znów tak jak w przypadku Jaya staniesz się przewodniczką w tej krainie? Musisz kiedyś zacząć pisać książkę o tych wszystkich niezwykłych poszukiwaniach, odkryciach i spotkaniach, które są Ci dane.

Reniu, Dawid już w Polsce był kilka razy

Wracam do wystawy, a raczej do jej fragmentu, czyli instalacji Jani Pietsch. Zawsze podziwiam osoby, który potrafią z niczego zrobić coś. To odnosi się również do Jani. Zrobiła z kartoników takie okienka, czy też komórki, do których powkładała zdjęcia uratowanych dzieci żydowskich . Dzieci, które po wojnie trafiły do Domu Dziecka w Zabrzu.









Pomiędzy tymi delikatnymi ściankami stał schowany telewizor, na którym można było zobaczyć wywiady z 4 żyjącymi jeszcze wychowankami sierocińca - w tym również z Dawidem.



Dawid swą opowieść snuł po niemiecku, na ekranie jego słowa były częściowo tłumaczone.



Historia skrótowo była też opisana na kartkach powieszonych wewnątrz tej klatki/komórki.





Warta przeczytania jest również historia mamy Kereta - izraelskiego poety polskiego pochodzenia, prozaika i felietonisty, znanego ostatnio z najchudszego domu w W-wie.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Wyjątkowo mało zdjęć zrobiłam na tej wystawie, ale byłam za mocno wzruszona i jakoś nie miałam głowy do cykania. Wolałam słuchać wnuczek pani Kapicowej i artystki Jani opowiadających o Dawidzie.

Na zdjęciu wnuczki pani Kapicowej pokazują zaproszenie, które dostały od Jani.



Dodatkowo wzruszały mnie zdjęcia dzieci. Patrząc na te buzie w klateczkach z kartonu przychodziły mi na myśl dzieci z wątku klamerki . Te z pudełek przeżyły, będzińskim dzieciom był dany inny los.















Spójrzcie na te oczy:

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Małgosiu, jak mi to opowiadałaś, to jakoś nie potrafiłam sobie tych faktów i osób zestawić. Miasta, nazwiska, daty...wszystko mi się przemieszało.
Teraz już wszystko jasne!

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Ale czy był też w Rybniku? Ciekawe gdzie mieściła się cukiernia jego rodziców. Jestem pewna, że ją odnajdziesz

Był w Rybniku. Dziś rozmawialiśmy z nim ponad 1,5 godz., my to znaczy dziennikarz z Nowin i ja.

Na razie mnie dopadło choróbsko, ale ciąg dalszy napiszę.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Pierwszy artykuł, a raczej artykulik ukazał się w naszym lokalnym tygodniku NOWINY. To była taka zajawka, ale odzew był po niej spory.



Pierwszy zadzwonił do Nowin słuchacz Radia Maryja, który chciał namiary na wnuczki pp. Kapitzów, by dane rodziny wysłać do pana Rydzyka, który ponoć jakieś tablice z nazwiskami Polaków funduje, czy jakoś tak.

Następnie do gazety zadzwoniła siostra pana Edka z prośbą o kontakt. Bo pan Edek... pan Edek był kolegą szkolnym Dawida z czasów wojny i ciut po niej. Równocześnie do Nowin napisała wnuczka pana Edka, z prośbą o namiary Mój komp się zagrzewał od mejlowania i skajpowania a oczy mi wilgotniały.
A gdy wieczorem komórka mi ponownie zaplimplała, że mam nową pocztę na gmailu, to już jakoś nie chciało mi się breli zakładać, bo miałam dość emocji. No ale ciekawość wzięła górę i spojrzałam na adres nadawcy. Hebrajskie znaczki, więc wlazłam jeszcze wieczorem na kompa i czytam:



Okej se myślę, starszy kolega super. I klikam na google, kopiuj i wklej w okienko i ...padłam przez ekranem. Napisał do mnie... kumacie do mnie do Rybnika, pod hałdę, na mój stary komp, ocalały z listy Schindlera !! Można dostać zawału od nadmiaru wzruszeń. Ryczałam przez godzinę. Sama ze sobą se ryczałam. Potem poszłam do Młodej i dalej ryczałam.

To był dzień: radiomaryjny słuchacz, odnaleziony kolega ze szkoły i na końcu Nachum Manor ocalony przez Schindlera.
Magda mi od dawna mówi: "Ty sobie znajdziesz jakiegoś Żyda i jest Ci lepiej". I to jest prawda. W takich chwilach to mam w brak pracy, brak kasy, i inne braki. Dla takich chwil warto się w tym wszystkim grzebać

cdn.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Ciekawa historia Małgosiu a pod hałdą to taka skrzynka kontaktowa

I tak trzymaj

_________________
MM

Małgosiu... rycz często

Aaa, na dziś jeszcze dodam, że rodzina p.p. Kapiców nie wyraziła zgody na podawanie nazwiska dziadków na tablicach jednego redemptorysty.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Małgosiu, cieszę się, że jesteś i że dane mi było Cię spotkać

Redemptorysta redemptorystą, ale czy Kapicowie są zgłoszeni do Sprawiedliwych?

Oczywiście Dawid Danieli zgłosił małżonków Kapiców (już pośmiertnie) oraz dwoje ich dzieci, czyli jakby swoje przyrodnie rodzeństwo do Yad Vashem na początku lat 90-tych XX w. Tytuł Sprawiedliwych został im nadany w 1995 roku.



W ostatnią środę ukazał się drugi artykuł, tym razem już po długiej rozmowie, którą u mnie przeprowadził z Dawidem dziennikarz Nowin.







Z tych wszystkich wywiadów, czy opisanych wspomnień najbardziej wzrusza to, co dostałam od Nachuma, czyli ocalałego z Listy. Ale to wkleję dopiero po 16 października.

Dla mnie w jego skajpowej opowieści dwa momenty były takie, że łapały mocno za serce. Pierwszy, gdy opisywał jak, zaraz po zakończeniu działań wojennych na naszym terenie, właził na wielkie drzewo przy krzyżu u zbiegu ulic Zebrzydowickiej i Raciborskiej w Rybniku (okolice ze zdjęcia poniżej) i patrzał czy nadchodzą jego rodzice. Otóż ulicą od strony Raciborza wracali ludzie z wojny. Siedział na drzewie wiele tygodni. Wtedy w tej okolicy nie było jeszcze osiedla, a puste pola i ten krzyż.
Niestety nie wypatrzył swoich rodziców.



A drugi moment to opowieść o tym jak po wielu, wielu latach zapalił świeczkę na grobie swej przybranej mamy - niemieckiej Slązaczaki - bo tak to należy powiedzieć. Kapicowie, którzy po wojnie się rozstali nie mieli z Dawidem kontaktu po jego wyjeździe do Palestyny. Antoni za czasów terroru stalinowskiego napisał do Dawida (ten już był wtedy w Izraelu), że jest źle i lepiej nie pisywać, gdyż może on (Antoni) mieć kłopoty. I tak kontakt się urwał. Dopiero za sprawą syna Dawida, który w 1990 r. postanowił szukać korzeni doszło do odnowienia więzi, ale już starsi Kapicowie nie żyli.
Dawid, gdy po latach przyjechał do Polski poszedł na grób rodzinny w Zabrzu (stamtąd pochodziła pani Kapitzowa). Cmentarz znał, gdyż w czasie wojny jeździł tam na Wszystkich Swiętych.
Gdy teraz opowiadał o tym na skypie, gdy mówił, co czuł nad tym grobem, to nie ma mocnego, który by się ie wzruszył słuchając tych słów. Nie potrafię tego powtórzyć, ale weźcie pod uwagę, że prochy mamy i taty "wypluły kominy Auschwitz-Birkenau", więc nie miał gdzie kamyka zostawić Symbolicznie oddawał hołd swojej mamie na grobie przybranej mamy, która dała słowo Żydówce z Charkowa, że zaopiekuje się synem. I słowa dotrzymała.

Cała ta historia to przyczynek do dyskusji, że nie każdy z ukrytej opcji niemieckiej jest zły, że Slązacy to skomplikowana grupa, że przyzwoici są wszędzie.

A ocalały z Listy wczoraj tak mi odpisał na mój @ (jemu również posłałam skan tego artykułu - on ma ponad 90 lat ):


Czujecie! Ponad 90 lat i taki dowcip! W obcym mieście nadal grozi smok wawelski Nachum i jego żona pochodzą z Krakowa. No cudne Nie mówiąc o tym, że podaje namiary na swoich przyjaciół. Zapomniałam dodać, że załapałam się na warsztaty organizowane przez Muzeum Galicja i od przyszłego wtorku jestem uczestnikiem projektu: "Poprzez Polin – śladami wspólnego dziedzictwa. Wizyta studyjna dla edukatorów polskich i izraelskich". Czyli będę zwiedzać to co znam, ale w pol.-izrael. towarzystwie. Zaczynam od Krakowa i stąd to ostrzeżenie o smoku.

Dzięki sprawie Dawida być może dojdę do jeszcze jednej ciekawej historii, ale na razie mam tylko delikatny sygnał, więc nie zapeszam.

Dzięki wszystkim za miłe słowa

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Na stronie "Zapomnianego Rybnika" przed chwilą dałam wywiad z Dawidem - ten, który dostała od Nahuma. Wywiad ten przeprowadzono z nim kilka lat temu. Ze względów oczywistych zachowałam się jak komunistyczny cenzor i wywaliłam sprawy dotyczące wychowania dzieci i tego typu rzeczy.

http://zapomniany.rybnik.pl/historia-zy ... lskiego-2/

Kilka dni temu dostałam od Dawida DVD z filmem, który przedstawia jego podróż do Rybnika jakiś czas temu. Reżyserem i pomysłodawcą była córka Film trwa ok. 1,5 godz., całość po hebrajsku, ale nawet gdy nie zna się słów, to i tak wiele scen chwyta za gardło. Szczególnie, gdy Dawid na katolickim cmentarzu zapala znicz pod krzyżem i modli się na grobie kobiety, która go uratowała.

Mama Dawida



Tata Dawida

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Brak mi słów.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.