Eksploratorzy

Krótki wstęp i wyjaśnienie.

Dużo czasu mi zajęło, aby sobie wszystko przemyśleć, zorganizować się i jakoś w miarę logicznie poukładać. Plan powstał już dawno, ale właśnie tej logiki w działaniu mi zabrakło.
Aż tu nagle pewnego dnia "brzdęk"!
Pozbierałam kilkanaście notesów, kilka długopisów, kilka penów, zapas melisy i już wiedziałam od czego zacząć .

Poniżej przedstawiam dawnych żydowskich mieszkańców Będzina i ich miejsca zamieszkania zanim zostali wywiezieni do obozów.
Wiele kamienic już nie istnieje, za to te które pozostały są jak najbardziej godne przedstawienia wraz z ich pierwotnymi lokatorami. Noszą w sobie ślady dawnej przeszłości i nie wiadomo też jak długo jeszcze postoją.
Większość z nich nie była remontowana od dziesiątek lat, co pobudza wyobraźnię...choć może tylko moją.

Cały temat będzie dłuuugi i być może za dwa lata skończę. Hmmm..nie da się "przypasować" 4670 osób do miejsc w ciągu tygodnia

Wszystkie zdjęcia archiwalne pochodzą ze strony Yad Vashem :
http://collections.yadvashem.org/photos ... ainer.html
Dla Waszej wygody opatrzyłam je opisami bezpośrednio na fotografiach.
Wszelkie inne zdjęcia są mojego autorstwa, a gdyby było inaczej to o tym poinformuję.

Z góry też przepraszam obecnych mieszkańców opisywanych kamienic, jeśli przedstawię coś nieświadomie, coś co nie jest zgodne z ich wyobrażeniem.
I najważniejsze: Dziękuję Małgosi - _hipcia i Jarkowi - zuraw1965 za fachmeńską pomoc. Bez nich bym nie ruszyła

EDIT: Wszystkie opisy osób i ich sposoby na życie są jedynie moją wyobraźnią opartą na podstawie zdjęć i miejsca zamieszkania. Przecież mogę się mylić.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 51

Raczej niewielka kamienica z małym i sympatycznym podwóreczkiem. Musiało być tam kiedyś przytulnie i swojsko.
Dwie komóreczki na węgiel (pewnie kiedyś było ich więcej) i brama.
Na parterze od dawna już opuszczony sklep meblowy, który raczej był tworem lat dziewięćdziesiątych.
Budynek nie jest w całości zamieszkały, a szkoda, bo przyjazny.

Tam właśnie mieszkał kupiec Icio, a w bramie bawiła się malutka Chaja.
Panna Rocha być może przemykała przez tą bramę na randki...

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 51 cd
O kamienicy mam wiarygodną i z pierwszej ręki informację.
W latach osiemdziesiątych była praktycznie pustostanem i pewna ciocia (już nie żyje) postanowiła tam się wprowadzić.
Nie było światła, wody, właściciela, ani czynszu.
I tak przez kilka lat kobietka zmieniała sobie mieszkania co jakiś czas. Od pierwszego piętra po poddasze. Jak jej pasowało. Prawie jak zaraz po wojnie!


Zdjęcia archiwalne:
http://collections.yadvashem.org/photos ... ainer.html

A teraz dawni mieszkańcy:


Praca jest objęta ochroną prawa autorskiego i żadna jej część nie może być powielana w formie drukowanej lub elektronicznej, bez zgody autora

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 93

Ten dziwny i niejako "powciskany" ciąg domków był już opisywany na Forum, ale ze strony opuszczonego pubu viewtopic.php?f=258&t=13273 , który mieścił się na parterze od strony ulicy. Jednak to nie on jest ważny. Pojawił się stosunkowo niedawno i równie szybko znikł.
Mnie bardziej zadziwiło samo podwórko w kształcie wąskiego prostokąta.
Zastanawiałam się nad datą wybudowania owych przyklejonych mieszkanek i chyba odpowiedzią było drzewo. Wielkie, stare i silne niejako "wmontowane" w ceglany narożnik podwórka.
Wracałam w to miejsce kilkakrotnie i za każdym razem wyobrażałam sobie jak mogłoby być tam pięknie i zacisznie. Gdyby tylko zadbać...

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 93 cd

Wiem, że nikt nie zadba i nigdy nie będzie z tego bajkowej zagrody..ale miło jest pomarzyć.

Niegdyś kamienica ze swoim mieszkalnym zapleczem krzyczała życiem...razem z siostrami Esterką i Dwojrą Pieprz.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Ruchla Sara była najstarsza z tego obejścia.
Pewnie dbała o moralność młodych dziewcząt, bo przystojniaków w Będzinie nie brakowało

Zdjęcia archiwalne:
http://collections.yadvashem.org/photos ... ainer.html

Praca jest objęta ochroną prawa autorskiego i żadna jej część nie może być powielana w formie drukowanej lub elektronicznej, bez zgody autora

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Ty wiesz co masz ode mnie za podjęcie się tak trudnego zadania Ty masz ode mnie szacun nad szacuny I prośba by to kiedyś wydać w formie papierowej

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi

Kawał roboty przed Tobą, ale ciekawie się to czyta
Jako ciekawostkę dorzucę, że drugie imiona Sara i Izrael zostały narzucone przez Niemców w 1941 bodajże roku (nie wiem czy wszędzie czy tylko w zagłębiowskich gettach).

_________________
— Patrz, Kościuszko, na nas z nieba! —
raz Polak skandował
i popatrzył nań Kościuszko,
i się zwymiotował.
K.I.Gałczyński

Naprawdę robi wrażenie... brawa za pomysł

Rewelacja
Mam tylko malutką uwagę techniczną: Zdjęcia poleciłbym opisywać również w tekście, wtedy ktoś szukający przodków po wpisaniu nazwiska w wyszukiwarce otrzyma od razu zdjęcie. Pozdrawiam

_________________
www.straznicyczasu.pl

Bardzo dziękuję za Wasze uznanie i dołożę wszelkich starań aby było czytelnie, ciekawie i prawdziwie.
Niestety zdjęcia nie zawsze będą takie jakbym sobie życzyła, ale też nie chcę się ludziom bezczelnie wciskach pomiędzy ich trzepaki i komórki.
W końcu sobie zapamiętają mnie i jeszcze w którejś zamkną
Prawie na każdą ulicę z tych najdłuższych muszę przeznaczyć około stu wizyt.

No to jadziem!

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 57

Kamienica pomimo swojego dość zadbanego wyglądu z zewnątrz, zupełnie traci przy przekroczeniu bramy. Chociaż...te podrapane mury i schodzone schody dość mocno przypominają o przeszłości, która przecież nie zawsze była taka ponura.
Pomimo wysiłku, nie udało mi się odnaleźć wielu jej mieszkańców. Raptem osiem osób. Co się stało z innymi?
Budynek posiada dwie bramy, w tym jedną wewnętrzną. Ciemno tam i strasznie.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

W domu tym mieszkało małżeństwo (?) Najmanów i zastanawiam się czy Brajndla nie była czasem żoną, którą dostał w spadku Moszek po zmarłym bracie? W końcu, taka praktyka była dość powszechna, ba nawet wymagana.
Brajndla, zacna i zaradna dama pracowała przy rozbiórce mięsa. Silna, pracowita kobieta.
A Moszek? Przy niej, to zabawny i frywolny młodzieniaszek. Ciekawe jak było...

Albo Chana i Sabina.
Jeśli Chana jest córcią, to Sabina musiała zostać mamą w bardzo młodym wieku, ale to przecież też nie dziwi.
Obie są do siebie bardzo podobne.


Zdjęcia archiwalne:
http://collections.yadvashem.org/photos ... ainer.html


Praca jest objęta ochroną prawa autorskiego i żadna jej część nie może być powielana w formie drukowanej lub elektronicznej, bez zgody autora

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Pomysł świetny,realizacja takowego nie jest łatwa (wiem z autopsji) więc moje uznanie za przystąpienie do realizacji i wytrwałości życzę.Przy okazji może dowiem się coś o pewnej będziniance,która miała dwutygodniowy epizod w Chorzowie a nawet częściowo podążyłem jej śladami.

_________________
"Jestem śląskie dziecko i Ślązakiem zginę.Kocham śląską ziemię i śląską krainę....."
Juliusz Ligoń.

[*] http://www.youtube.com/watch?v=4Fx4mshinO0 [*]

Modrzejowska 58

Trzy razy wracałam do tej kamienicy i zawsze coś mi przeszkodziło. Jak nie jakiś "zaczepny przechodzień", to równie zaczepne psy.
Następnym razem biorę parę piw i pęto kiełbasy .

Kamienica ogromna i stara.
Otynkowane, półokrągłe balkony wydają się być ciężkie i toporne jednak jakoś współgrają z całością.
Brama (same wrota) pięknie odnowiona i na tym kończy się wizualna sielanka dla estety, a zaczyna radość dla mnie.
Poskradałam się troszkę i jako, że na którymś piętrze trwała impreza, to postanowiłam nie wpadać w drogę jakiemuś jegomościowi i zostawić sobie szybką drogę ewakuacji. Szkoda...ale jeszcze tam wrócę, bo warto.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 58 cd.

Wyszukując mieszkańców znalazłam Idę i Dydię (nie wiem czy tak się to odmienia). Sądząc po datach, to ojciec i syn.
Obaj poważni..chociaż Dydia ma nieco zakamuflowany uśmiech. Może lekko podśmiewał się z zasad starego ojca, albo był zadowolony, że udało się "tatowi" zrobić zdjęcie. Pewnie nie dowiem się nigdy co wywołało ten krzywy, acz sympatyczny uśmieszek

Itla, Bernard i Mala Schulman...trójka rodzeństwa.
Mogę sobie tylko wyobrazić jaką pociechą byli dla rodziców i jakim utrapieniem dla sąsiadów..chociaż wyglądają na grzeczne dzieci.
Różnica wieku pomiędzy nimi jest raczej ciążowa, więc musieli być bardzo zżyci z sobą.
Bernard już jako nastolatek zaczął pracować..a dziewczyny pewnie w tym czasie zjeżdżały po poręczy od strychu po piwnice !

Najmłodszy (odszukany) mieszkaniec kamienicy- to mały Hirsz.
Zapewne chciał uczestniczyć w psotach rodzeństwa Schulmanów, ale przecież: " jesteś za mały i nic, a nic nie rozumiesz".


Zdjęcia archiwalne:
http://collections.yadvashem.org/photos ... ainer.html


Praca jest objęta ochroną prawa autorskiego i żadna jej część nie może być powielana w formie drukowanej lub elektronicznej, bez zgody autora

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 55

Kamienica od strony ulicy wydaje się być małą, ale to tylko pozory, bo przekraczając drugą bramę ukazuje się całkiem spore podwórko i reszta zabudowań mieszkalnych.
W okresie międzywojennym miało tu swój adres przedsiębiorstwo zajmujące się produkcją, zdobnictwem, sprzedażą (?) szkła i porcelany.
Nie znalazłam nikogo, kto by tam mieszkał spośród właścicieli przedsiębiorstwa, oprócz Salomona (jego fotografia nie była opatrzona adresem i tyko skojarzyłam nazwisko z firmą).

Kiedyś to miejsce musiało być gwarne, zważywszy na sporą ilość mieszkań w ciekawym kwadracie podwórka.
Teraz klatka schodowa równie żywo przypomina o sobie sprzed 1943 roku.

Na pierwszym zdjęciu Salomon Isak Israel Klausner - domniemany (tylko przeze mnie) krewny przedsiębiorców.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Teraz mieszkańcy:
Spośród odnalezionych trafił się jeden rodzynek - Józek Skoczylas.
Domyślam się, że panów było więcej, jednak ja ich nie znalazłam.
Prym wiodły panie, a szczególnie trzy dostojne matrony- Brajndla, Chaja oraz Hinda. Już sam wyraz ich twarzy mówił za siebie: porządek musi być! Nie wiem tylko jak się miały do tych uwag młodziutkie Nina wraz z Marjem.



Zdjęcia archiwalne:
http://collections.yadvashem.org/photos ... ainer.html


Praca jest objęta ochroną prawa autorskiego i żadna jej część nie może być powielana w formie drukowanej lub elektronicznej, bez zgody autora

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 45

Przyznam, że dość długo zastanawiałam się nad tym domkiem.
Nie zgadza mi się jego wielkość i hmmm architektura. Również ilość mieszkańców. Trochę ich sporo jak na taką chałupkę. Jednak zakładając, że dom rzeczywiście pamięta swoich żydowskich mieszkańców, można przypuszczać, że te ruiny na podwórku, to dalsza część zniszczonej, a potem skromnie odbudowanej kamienicy.
Cokolwiek by nie napisać, to i tak jest to TO miejsce czyli Modrzejowska 45 i inaczej być nie może.

Na posesji tej oprócz Frymety, Jankiela i Natana mieszkali sami młodzi ludzie.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.

Modrzejowska 45 cd.

Na jednym ze zdjęć widzimy śliczną czarnooką Sarę. Myślę, że to córka Abrama.
Bardzo ładna dziewczynka...ale nie potrafię sobie jej wyobrazić roześmianej i bawiącej się z rówieśnicami.
Takie wielkie i smutne ma te piękne oczy.

_________________
(...)po co kończysz to piwo? Masz karabin zamiast gitary!...JA, KIESZENIE PEŁNE CZEREŚNI!! Pidżama Porno.