Eksploratorzy

Myśl o Malcie towarzyszyła mi już od dłuższego czasu. Kiedy w grudniu trafiłam na promocyjne oferty do tego kraju, w dodatku z wylotem z Krakowa, wiedziałam już że wyprawa zimowa będzie niezłym pomysłem. Latem upały bardzo utrudniają zwiedzanie. W dodatku te tłumy ludzi… Marzyło mi się spokojne wędrowanie w przedsezonowej pustce.

Istnieją okoliczności, które determinują napotkany typ ludzi. To tak jak w górach - im dalej od dróg dojazdowych i wyciągów, im mniej schronisk i punktów gastronomicznych, tym więcej ludzi nieprzypadkowych, pełnych pasji i świadomych celu swojej obecności w danym miejscu. Tak też było na Malcie przed sezonem. Turyści, których napotykałam wiedzieli czego szukają i jak w takie miejsca dotrzeć.
Przelot z noclegami kupiłyśmy z Igiełką dosłownie w ostatniej chwili. Prawie do końca nie wiedziałyśmy czy uda nam się polecieć. Złożyło się na to parę trudnych spraw.
Koniec końców startujemy z Balic, totalnie przeziębione. W takim stanie lepiej unikać latania. Już przy starcie zatkały nam się uszy i leciałyśmy dalej wpół ogłuszone.
Z lądowaniem było dużo gorzej. Miałyśmy wrażenie, że eksplodują nam uszy. Przy zatkanych drogach oddechowych są jakieś problemy z rozkładem ciśnienia.
Za to widok za oknem wszystko wynagradza. Opuszczałyśmy Polskę w ponury, pełen smogu dzień.



Ponad chmurami przywitał nas nieskalany błękit i blask słońca. To tak jakby nagle przejść w zupełnie inny wymiar. Koniec zimowej szarości. Lecimy do krainy wiosny…
Tatry widziane z góry… Ile jeszcze upłynie czasu zanim zejdą śniegi i będę mogła wkroczyć w ich progi?



Piękny jest świat widziany z góry. Świętą rację miał nasz Lonek: „Jeśli raz posmakowałeś latania, będziesz już zawsze chodził z oczami utkwionymi w niebo, bo tam byłeś i zawsze będziesz chciał tam wrócić”. Czuję to za każdym lotem.







Z lotniska mamy załatwiony transfer. O tej porze do Sliemy dojechałybyśmy bez problemu na własną rękę. W samolocie poznałam sympatyczną panią, której córka mieszka na Gozo. Udzieliła mi kilku porad i o dziwo stwierdziłam, że prawie wszystko już wyczytałam w necie, czyli jestem nieźle przygotowana do tej wyprawy.
Już same widoki z drogi do Sliemy świadczyły o tym, że wybór Malty to świetny pomysł. Przy drodze rosły palmy. Na zboczach kwitły żółte wiosenne kwiaty. W samym polarze było przyjemnie ciepło. Po drodze twierdze widziane od strony Msidy.
Hotel położony był przy głównej ulicy. Po drugiej stronie kołysały się w zatoce najróżniejszych kształtów łódki. Szybko wypakowałyśmy swoje rzeczy. W szufladzie toaletki czekała na nas Biblia w czterech językach.

Igiełka nie dała mi nawet wypić kawy. Dzień jeszcze krótki. Miałyśmy wykupione tylko śniadania. Trzeba rozejrzeć się za jakimś jedzeniem i kupić wodę. Tak oto zetknęłyśmy się od razu z pastizzerią, czyli sklepikiem bądź stoiskiem z pizzą, timpaną, pastizzi, qassate, chicken pie itp. Zaczęłyśmy od pastizzi czyli ciasta francuskiego z twarożkowym wsadem. Tak wzmocnione wyruszyłyśmy wzdłuż wybrzeża, aby z tej perspektywy pooglądać Sliemę. Przede wszystkim poszukałyśmy najbliższych przystanków autobusowych. Malta jest dobrze skomunikowana. Autobusy jeżdżą często. Jedyny problem, że często węzłem szlaków jest zatłoczona Valetta. Jak dla mnie najfajniejszym pomysłem komunikacyjnym jest bilet siedmiodniowy. Płaci się 21 euro i można jeździć po całym kraju bez żadnych ograniczeń czasowych, przesiadając się gdzie popadnie. Jednorazowy przejazd to 1,5 euro, więc do intensywnego podróżowania zupełnie się nie nadaje.
Zaraz zachwyciły nas słynne maltańskie balkoniki.



Przez zatokę czarowały nas wspaniałe mury obronne Valetty, kopuły kościołów i latarnie morskie.







Dotarłyśmy do Tigne Point.



Pięknie tu było, ale niebo pokryło się chmurami i wiał zimny wiatr.
W zapadającym zmroku wędrowałyśmy uliczkami odkrywając nowe miejsca.





Maltańczycy to naród pobożny. Liczba kościołów porównywalna jest z warunkami polskimi. Tyle że w Polsce budownictwo sakralne jest bardziej zróżnicowane. Na Malcie większość kościołów wygląda podobnie. Z zewnątrz pokryte są dużą ilością żarówek, nie choinkowych tylko takich konkretnych. Na iluminację nie trafiłyśmy. Pewno tylko w większe święta.
Ludzie tutaj życzliwi. Wieczorem trafiłyśmy na jakieś nabożeństwo.



Stanęłyśmy grzecznie przy drzwiach, próbując zrobić zdjęcie wnętrza bez urażania czyichkolwiek uczuć. Nagle jakaś zamodlona kobieta zaczęła zaczęła nam dawać znaki. Pokazywała na coś z przodu. Okazało się, że wnętrze kopuły jest ozdobione ładnymi malowidłami.



Na pożegnanie jeszcze nam z uśmiechem pomachała, nie przerywając modlitwy. Strasznie miły ten kraj. Nikt nam niczego nie zabraniał, ani nie miał za złe. Wszyscy cieszyli się, że chcemy coś zobaczyć lub czegoś się dowiedzieć.
Na lotnisku otrzymałyśmy powitalną kopertę, na której napisano, że następnego dnia odbędzie się spotkanie z „reprezentantem” i uściślenie powrotnego transportu na lotnisko. Co za pech! Pół dnia w plecy! Wieczorem czekała na nas kolejna koperta z informacjami po niemiecku i spotkaniem wyznaczonym na 12,00.

Śniadania zaczynały się już od 7,00, więc jeszcze przed spotkaniem z „reprezentantem” postanowiłyśmy poszukać miejsca, gdzie sprzedają bilety 7-dniowe. Miejsce pokazała nam Marina, która przy przystani promowej sprzedawała wycieczki firmy „Capitan Morgan”. Bez mrugnięcia oka przyjęła wiadomość, że my jesteśmy „Zosie - samosie” i na nic zorganizowanego nie mamy ochoty. To dzięki niej dowiedziałyśmy się, że akurat trafiłyśmy na prawdziwą gratkę – karnawał na Malcie (w Valetcie) i Gozo (w Nadurze). Przyznam się szczerze, że słyszałam o karnawale w Rio de Janeiro i w Wenecji. O karnawale w Valetcie nie przeczytałam, chociaż był taki rozdział w przewodniku.

Do spotkania zostało jeszcze dużo czasu, więc postanowiłyśmy dotrzeć na Wyspę Manoela, zakończoną zbudowaną przez joannitów twierdzą. Tutaj za czasów joannitów przybywały statki, aby odbyć kwarantannę przed wpłynięciem na maltański archipelag.

Najpierw trafiłyśmy na prawdopodobną siedzibę kur, które zniosły jajka na nasze śniadanie. Jajka były bez pieczątek, czyli od kur wyhodowanych bezstresowo. I to jak bezstresowo! Oto ich oryginalne chatki z widokiem na zatokę i kołyszące się jachty…





Do twierdzy jakoś nie dotarłyśmy. Wszędzie były przystanie i warsztaty naprawiające jachty. Za to dokładnie zobaczyłyśmy ją parę godzin później z Valetty.





Teraz jednak wędrowałyśmy przez Ta’ Xbiex, małe miasteczko pełne ambasad



docierając na przedmieścia Msidy z portem pełnym jachtów i zacumowanym statkiem „Czarna Perła”, który grał w filmie „Popeye”.



Po powrocie do hotelu okazało się, że spotkanie z „reprezentantem”, to wielka ściema. W przeciągu pół godziny pojawiły się dwie agentki biur podróży, aby zaproponować nam ekskluzywne wycieczki. Pierwsza z nich okazała się sympatyczna i chociaż z góry zaznaczyłyśmy, że wszystko zorganizujemy sobie same, to dała nam mapkę, zaznaczyła ciekawe miejsca i napisała numery autobusów, którymi można w te miejsca dotrzeć. Druga zasyczała, że jeśli nie kupimy wycieczki na Gozo, to sami niewiele zobaczymy, bo to daleko i braknie nam czasu. Miałyśmy przed sobą sześć dni absolutnej wolności. Nie ma mowy, aby zrezygnować choćby z jej ułamka i dostosowywać się do kogokolwiek!

Do Valetty jadą ze Sliemy trzy numery autobusów. Wszystkie przystanki są „na żądanie”. Wysiadający naciska guzik, czekający na przystanku macha ręką. Bez tego autobus się nie zatrzyma. Nie zatrzyma się również kiedy ma wewnątrz za dużo ludzi. W środku jest opis ile miejsc siedzących i stojących, w zależności od ilości zabranych inwalidów na wózkach oraz wózków dziecięcych. Chyba tego faktycznie przestrzegają. W Polsce w autobusie dopchało by się jeszcze parę osób.
„Kanarów” na Malcie nie ma. Za to jest dobra organizacja. Wsiada się wejściem przy kierowcy. Pod jego okiem odbija się kartę lub kupuje bilet, który drukowany jest w tym samym urządzeniu. Wysiada się drzwiami środkowymi, nad którymi znajduje się kamera. Kierowca wszystko obserwuje i jeśli ktoś chce się przemycić środkiem - zaraz interweniuje.

Pierwszego dnia nie zabrały nas dwa autobusy. Zatrzymał się za to jakiś zagubiony, który jechał do Valetty, chociaż nie powinien jechać tą trasą. Też nas nie zabrał,
ale w środku był wielki hałas i gorąca dyskusja. Co się takiego wydarzyło? Zapytaliśmy o to stojącą z nami na przystanku kobietę. W Msidzie był zamach bombowy i drogi są pozamykane. W Msidzie? Czyli tam gdzie byłyśmy rano? „No widzisz” – mówi Igiełka. „Gdybym się nie uparła na kąpiel w basenie, to znalazłybyśmy się w niewłaściwym czasie
o niewłaściwej porze”. „Obiecałam ci… bombowe wakacje, no to masz jak najbardziej bombowe wakacje…” Po głowach nam chodziło, że to może zamach terrorystyczny
w związku z prezydencją Malty w Unii, ale to były „tylko” porachunki gangsterskie.

Kolejny autobus okazał się być w sam raz. Mijamy piękną bramę miejską we Florianie, przedmieściu stolicy. Autobus zatrzymuje się na placu przed murami obronnymi. Tak wkraczamy w nowy świat. Znajdujący się kawałek dalej dworzec autobusowy będziemy oglądać każdego dnia. Poznamy dokładnie jego zakątki i tablice przystankowe. Na sześć dni stanie się prawie naszym domem.
Mijamy ruiny starej opery. To tutaj za kilka dni przywitamy maltański karnawał.



Skręcamy w prawo. Mijamy posąg Jana de Valette – wielkiego mistrza joannitów, który przeniósł tutaj stolicę swego państwa z centralnie położonej Mdiny.



Dużo kościołów jest w tej Valetcie. Wszystkie mają piękne wnętrza.





Podobno najpiękniejsza jest w środku katedra, ale żeby oglądać ją za 10 euro to chyba przesada. Ogólnie ceny biletów są wysokie, jak na nasze polskie warunki.
Uliczki są niezwykle urokliwe, wąskie, pełne zdobionych balkoników, ale też z dużymi spadkami. Z podziwem przyglądałam się parkowaniu samochodów – nachył duży, a kamienne kostki śliskie. Gdyby któryś miał słaby hamulec…





Przechodzimy obok Pałacu Wielkiego Mistrza (obecnie Pałacu Prezydenckiego)



i zaraz sobie przypominamy, że Malta to ten kraj, który ma polską flagę założoną na opak

Pałac udostępniony jest do zwiedzania, nikt na zewnątrz nie pilnuje i niczego nie zakazuje. Pamiętam jak to było kiedy w Warszawie Igiełka przeskoczyła przez łańcuch przy Pałacu Prezydenckim, aby zrobić sobie zdjęcie na tle lwa. Zaraz ochrona przybiegła krzycząc, że tu nie wolno...

Dziedzińca pałacu strzeże Neptun z trójzębem.



Wokół placu rosną mandarynki



Wszędzie urocze balkoniki w różnych wersjach



I tak sobie niespiesznie podążamy do fortu św. Elma i dalej – w stronę Dzwonu Wolności.



Mamy jak na dłoni Fort Ricasoli



Latarnie morskie





Domki rybackie z namalowanymi sylwetami statków





Koło Dzwonu Wolności napotykamy sympatycznego młodego chłopaka, którego poznałyśmy na lotnisku w Balicach. Miło zobaczyć znajomą twarz. Potem okazało się, że również z powrotem polecimy razem.
Zapuszczamy się w uliczkę poniżej dzwonu. Takimi czerwonymi piętrusami z otwartym dachem podążają wycieczki zorganizowane



Dochodzimy do Lower Barracca Gardens



Z Upper Barracca Gardens są ponoć najlepsze widoki na Grand Harbour. W dodatku popołudniowe słońce daje taką ciepłą poświatę.

Widoki rzeczywiście wspaniałe









Dni jeszcze krótkie. Szukamy fajnego miejsca na widowisko zachodu słońca. Widać stąd całą panoramę.





Do hotelu wracamy już przy świetle lamp. Szkoda, że nie zabrałyśmy statywu. Bez nich wieczorne zdjęcia są słabe.

Następnego dnia rano tylko widok na miasto z tarasu hotelowego



i ruszamy na przystanek.
Wg prognoz to właśnie wtorek ma być najgorszy pogodowo, więc wybieramy wyprawę do dwóch połączonych z sobą miast - Rabatu i Mdiny, dawnej stolicy Malty. Mdina jest wspaniale ufortyfikowana, wzniesiona na wzgórzu. Jej uliczki wyłączone są z ruchu kołowego. Tym samym autobusem można dotrzeć na klify Dingli, świetny punkt widokowy.

Miałyśmy zacząć od Mdiny, ale jakoś nas zmamiło i nie wysiadłyśmy w mieście. No to jedziemy do końca i zobaczymy czy miasteczko Dingli i klify Dingli to to samo. Wysiadłyśmy wraz z ostatnią pasażerką. Droga wyprowadzała nas zaraz za miasto, między puste przestrzenie wypełnione murkami, ułożonymi z kamienia bez użycia zaprawy murarskiej. Murki dzieliły przestrzeń na działki, pełne kamieni, krzewów opuncji i żółto kwitnących kwiatów. Żadnych domów ani upraw. Za to wiosna w pełni. Czasem napotykałyśmy na kwitnące biało drzewka, chyba dzikie.







Nagle wynurzył się na horyzoncie pałac Verdala – letnia siedziba prezydenta Malty. Może by tak…



„Za daleko!” orzekła Igiełka. Szukamy klifów. Ruszamy więc raźno zapyloną, pustą drogą. Przed sezonem. Któż rozsądny kłusowałby zobaczyć jakieś klify… Będzie cisza i pustka. Siądziemy sobie obie na klifie i pomarzymy patrząc na morze.
Przed nami kaplica św. Marii Magdaleny.



W środku trwa remont, więc niewiele udało się zobaczyć poprzez rusztowania. A za kaplicą klify i … jakaś japońska wycieczka pozująca do zdęcia. Pofotografują i pójdą, ale… Co to? Podjeżdżają jakieś autobusy. Koniec marzeń o samotności na klifach.

Decydujemy się pójść w kierunku widocznej w oddali jakiejś budowli przypominającej wieżę ciśnień. Okazuje się, że to stacja radarowa.



Nad klifami kwitną różne ciekawe roślinki, od drobnych żonkili po jakieś zupełnie nieznane.





Na brzegiem klifów ustawione są ławeczki. Można usiąść i zapatrzyć się w nieskończoność morza.







Różne słowa przychodzą na myśl, kiedy patrzy się na taki nieskończony przestwór – infinity, endless sea. Niesamowite musiały być uczucia dawnych żeglarzy, kiedy wdzierali się coraz głębiej w te bezkresne przestrzenie. Myślę, że musieli mieć w sobie dużo pokory, takiej pokory, którą czuję zawsze w Tatrach. Tylko one decydują jak daleko zajdę i zawsze są nieprzewidywalne. Odsłaniają całe swe piękno albo odcinają mgłami drogę. Ostatnie słowo do nich należy.
„Endless sea…” Tak brzmi jeden z utworów cudownej płyty zespołu The Gentle Storm „The Diary”, opowiadającej historię średniowiecznego żeglarza, który wypłynął na bezkresny ocean, pozostawiając w Amsterdamie swą ukochaną Suzanne.
https://www.youtube.com/watch?v=zmLcMcj2gxc

Morze jest zupełnie puste, pełne srebrzystych refleksów. W oddali majaczy wyspa Filfla. Nie widać żadnych żagli. Gdzie jest Joseph? Czy wróci kiedykolwiek, do tych którzy na niego czekają?

Przy drodze odnajdujemy przystanek.



Do przyjazdu autobusu jeszcze około godziny. Może poszukamy drogi do pałacu Verdala i ogrodów Buskett? Droga była ciekawa, taka prawdziwa maltańska dróżka między pólkami, gdzie w czerwonej kamienistej ziemi pojawiły się jakieś uprawy.



Natomiast ogrody Busketta można sobie podarować. Drzewka z pomarańczami nie zrobiły na nas jakiegoś oszałamiającego wrażenia.



Znajdujemy nowy przystanek, skąd można dojechać do Mdiny. Nigdy nie byłam w Sajgonie, ale jak to wynika z tabliczki przystankowej – dane mi było znaleźć się w Psajgonie

Wysiadamy w Rabacie. Musimy zacząć od zakupu wody i obiadu. Od śniadania nic nie jadłyśmy. W dodatku zapomniałyśmy kupić wodę.

Trochę szkoda czasu straconego na ogrody Busketta. W Rabacie i Mdinie tyle jest rzeczy wartych zobaczenia.
Zaczynamy od katakumb św. Pawła. W 60r. apostoł Paweł płynął z Palestyny do Rzymu. Wtedy jego statek rozbił się u północnych wybrzeży Malty. Zdarzenie to opisane jest w Dziejach Apostolskich. Św. Paweł spędził na Malcie 3 miesiące, mieszkając głownie w jaskini w Rabacie, zwanej Grotą św. Pawła. W tym czasie nawrócił na chrześcijaństwo namiestnika wyspy Publiusza, który został przez św. Pawła mianowany pierwszym biskupem Malty.



Przy katakumbach znajduje się małe muzeum.



Potem schodzimy do królestwa zmarłych, po którym wiodą wąskie metalowe kładki.





Na ulicach Rabatu napotykamy stoiska z kolorowymi miejscowymi ciasteczkami. Wybór jest bardzo duży, a sympatyczny sprzedawca częstuje nas różnymi pysznościami.



Teraz pora na otoczoną potężnymi murami obronnymi Mdinę.







Jej specjalnością są artystyczne kołatki do drzwi.



Z murów Mdiny widać prawie całą Maltę.
Valettę



Bazylikę w Moście



Katedra w Mdinie została wybudowana w miejscu gdzie znajdował się namiestnika wyspy, później biskupa – Publiusza. Ma dwa zegary. Każdy z nich pokazuje inną godzinę. Podobno po to by zmylić śmierć.







Mnie najbardziej spodobały się piękne posadzki – marmurowe płyty nagrobne duchownych.



Kiedy jechałyśmy rano w kierunku Mdiny, zafascynował nas widok miasta od strony szosy. Trudno jednak zrobić zdjęcie z szybko jadącego autobusu. W dodatku droga obsadzona jest drzewami. Postanowiłyśmy więc, że w drodze powrotnej pójdziemy tak długo na piechotę aż znajdziemy się na tyle daleko, aby zrobić zdjęcie.



Łapiemy autobus. Po drodze wysiadamy jeszcze, aby zobaczyć akwedukt Wignacourta wybudowany w XVII wieku, aby ułatwić przepływ wody między Attard i Valettą.



Ostatni przystanek robimy sobie przy bramie miejskiej Valetty,



a potem długo krążymy nie mogąc znaleźć właściwego przystanku do Sliemy. Stoimy na przystanku w licznym gronie czarnoskórych chłopaków. Widać, że do Afryki jest stąd naprawdę blisko. Nie wyglądają jednak na świeżych imigrantów.

W środę rano powitał nas błękit nieba. Tego nam było potrzeba, aby wybrać się na Gozo. Na szczęście nie trzeba było jechać przez Valettę. Na naszym przystanku znalazłyśmy autobus, który jechał do Cirkewwy, miasta z przeprawą promową. Początkowo straciliśmy dużo czasu stojąc w korkach we wszystkich nabrzeżnych miastach, ale potem już było lepiej. Objechaliśmy Zatokę St. Julian’s, minęli Melliehę. Szkoda, że nie pojechałyśmy w tą stronę jeszcze raz. Malta północna różniła się od południowej. Teren był bardziej pofałdowany, więc ej otwartych przestrzeni, mniej miast. Wiadomo było, że w jeden dzień nie uda się wszystkiego zobaczyć. Nie udałoby się to nawet jeżdżąc z wycieczką zorganizowaną, gdyż podczas niej zaplanowany był lunch i zakupy w wiosce rękodzielników. Miałyśmy w zapasie jeszcze jeden dzień, który można było przeznaczyć na powrót do północnej Malty i na Gozo, ale dwa wieczory poświęciłyśmy na karnawał.
Tak więc postawiłyśmy stopy na pokładzie promu płynącego na Gozo.



Pogoda była ładna, ale na górnym pokładzie wiał zimny wiatr. Obserwowałyśmy technikę odbijania od brzegu. Kotwicy nie było. Obsługa kierowała promem używając grubych lin.
Wybrzeża strzegły bliźniaczo podobne do siebie wieże obserwacyjne.



Wszędzie klify i skały. Minęliśmy Comino. Między skałami mieniła się wspaniała lazurowa woda Blue Lagoon.



Niedaleko jest na Gozo. Prom dopływa do portu Mgarr, ozdobionego potężnymi kościołami i twierdzą.





Żal mi tego miasta. Miałam nadzieję, że jeszcze zdążymy po nim pochodzić, ale zabrakło nam czasu. Na promie sami profesjonaliści. Ledwo przybiliśmy do brzegu, wszyscy rzucili się w stronę przystanku autobusowego, aby pojechać do stolicy Gozo – Victorii, gdzie podobnie jak w Valettcie krzyżują się wszystkie linie komunikacyjne. Na próżno przybiegli sprzedawcy wszelakich wycieczek. Każdy z naszych współtowarzyszy miał przy sobie 7-dniowy bilet i przewodnik. W ciągu dnia wielokrotnie napotykaliśmy na znane twarze. Pewną czteroosobową rodzinę z dorosłymi siostrami bliźniaczkami spotykaliśmy każdego dnia. Wygląda na to, że ułożyliśmy sobie jednakową marszrutę.

Najpierw postanowiłyśmy dotrzeć do Azure Window, póki niebo bezchmurne. Jeszcze krótkie spojrzenie na twierdzę w Victorii, szybki zakup kawałków pizzy i w drogę.
W Dwejrze ludzi nie brakowało. Zaczęłyśmy od Inland Sea – malowniczej zatoki otoczonej skałami i połączonej z morzem za pomocą korytarza między tymi skałami.





Można między tymi skałami przepłynąć łódką i dotrzeć pod samo Azure Window.
Po małej sesji fotograficznej udałam się z moją „modelką” w stronę słynnego „Okna”. Nad nami królowała na wzgórzu kolejna charakterystyczna wieża.



W pobliżu znajduje się inne znane miejsce – Fungus Rock – skała, wyrastająca z morza na wysokość ok. 50 metrów. Joannici wprowadzili surowy zakaz wstępu na tą skałę, rosło bowiem na niej cynomorium szkarłatne, stosowany w ziołolecznictwie cenny grzyb, który joannici wymieniali na narzędzia i broń oraz wysyłali jako prezent na europejskie dwory. Skały pilnował oddział gwardzistów.



Wreszcie słynne Azure Window, kamienne okno przez które przepływa woda.







Podobno wycieczki zatrzymują się przy nim 20-30 minut na foto-stop. My spędziłyśmy w tym miejscu 2 godziny! Igiełka chciała mieć perfekcyjne zdjęcia. Wspinała się po skale, zwisała i fociła, fociła, fociła, mnie zaś cierpła skóra ze strachu, że wpadnie do morza lub nagły przypływ fal zrzuci ją do Blue Hole, przepastnej kamiennej dziury, ulubionego miejsca dla sprawdzonych nurków.

Nie były to najlepsze warunki na fotografowanie. Z powodu obsuwu czasowego zbyt mało zobaczyłyśmy na Gozo, ale był w tym jakiś palec przeznaczenia. Tydzień czy dwa po naszym powrocie do Polski nadszedł wielki sztorm, który zniszczył to cudo natury. Można powiedzieć, że były to ostatnie chwile Azure Window, a my dobrze je wykorzystałyśmy.

Na koniec mała dygresja w stylu filmu „Jak rozpętałem drugą wojnę światową…” Kiedy Igiełka przechodzi obok ulicznej lampy – lampa gaśnie. W jej pokoju całą noc mrugają po zgaszeniu światła świetlówki. W hotelu w Sliemie też całą noc coś tajemniczo mrugało. Kiedy Igiełka miała praktykę w elektrowni, popsuł się IMOS i nie działał przez kolejnych parę miesięcy. Gdy zawaliło się Azure Window, Montenegro dzwoni do Igiełki: „Tym razem to naprawdę przesadziłaś! Jak mogłaś to zrobić Maltańczykom!” Franek Dolas rozpętał II wojnę światową, Igiełka zniszczyła Azure Window

Z Dwejry wracamy do Victorii. Przesiadamy się na autobus do Xlendi, aby obejrzeć tamtejsze klify. Na ich szczyt wiodą dłuuugie schody…



Trasa między skałami jest stosunkowo krótka, ale widoki ładne.





Bulwar w Xlendi okolony jest palmami. Mają tu najtańszą na Malcie lazanię. Niestety, za pół godziny odjeżdża nasz autobus. Zanim przygotują i podadzą… Nie zdążymy.

W Victorii jesteśmy już tak głodne, że znów kupujemy pizzę. Igiełka zarzeka się, że w Polsce nigdy więcej pizzy. Łapiemy jedzonko w dłonie i z powrotem na dworzec. Mamy do wyboru albo panwie solne w Marsalforn albo Bazylika Ta’Pinu, jeden z najważniejszych kościołów na Malcie. Wybieramy kościół. Po drodze jeszcze akwedukt.



W miejscu Bazyliki Ta’Pinu wcześniej znajdował się XVI-wieczny kościół. Biskup wysłany na Maltę przez papieża podjął decyzję o wyburzeni zniszczonej świątyni. Kiedy robotnik dokonał pierwszego uderzenia kilofem, złamał rękę, uznano to za znak i pozostawiono kościół w spokoju. Niezwykłe wydarzenia, które miały tu miejsce w XIX wieku sprawiły, że bazylikę rozbudowano.



Przy Ta’Pinu jest jeden przystanek. Wysiadłyśmy tu na trasie Victoria – Gharb. Przed nami na skale oświetlona ciepłymi promieniami popołudniowego słońca błyszczy latarnia morska.



Jak wrócić znów na Victorii? Miejscowi twierdzą, że wsiada się na tym samym przystanku i autobus robi jakieś kółko. Może zakręca w Gharb? Zrobiło się strasznie zimno. Wieje wiatr. Autobus nieprędko przyjedzie. Zapada zmrok. Igiełka namawia mnie na łapanie „stopa”. Łapanie „stopa” na odludziu wieczorową porą? Niekoniecznie. Kto wie kogo zastaniemy w środku. Igiełka jest jednak nieugięta. Z myślą o Azure Window wystroiła się w kusą sukieneczkę i w tej sytuacji nawet polar z kurtką wiosny nie czynią. Zbieram więc swe całe zamarznięte jestestwo, resztkę sił i angielskich słówek i gnam za babcią z dziadkiem oraz malutkim wnuczkiem. Na szczęście jadą do Victorii, a kiedy się okazuje że pochodzimy z ojczyzny Jana Pawła II, odstawiają nas pod sam dworzec. Jak już wcześnie pisałam – ludzie tutaj bardzo życzliwi. Podrzuciliby nas i bez JP II, ale wszelkie wzmianki, że na Malcie jest tak dużo kościołów jak w Polsce i kult maryjny równie gorący, sprawia że wszyscy stają się jeszcze bardziej otwarci i mili. W pewnym kościele w Gzirze, gdy weszłyśmy do niego po porannej mszy, kościelny na wieść że przyjechałyśmy z Polski oprowadził nas po całej świątyni, pokazując różne ciekawostki. Fotografowałyśmy jeszcze po zamknięciu kościoła i wyszły przez zakrystię, przez drzwi na skobelek.

Czekała na nas Victoria nocą i pusta oświetlona twierdza.

Pożegnalne spojrzenie na twierdzę



Potem już droga do Mgarru i przeprawa promowa. Z promu wyskakuje i przebiega obok nas jak błyskawica rodzina z Wrocławia, wołając: „Szybko, może zdążymy ma autobus”. Biegniemy i my, chociaż nie wiemy, o który autobus chodzi. Niestety, nie zdążyliśmy. Na przystanku zimno jak diabli. Długo czekamy na autobus do Valetty, ale kiedy podjeżdża decydujemy się w ostatniej chwili poczekać na ten do Sliemy. Nie mamy już siły na kolejne przesiadki.

Powrót trwa błyskawicznie. Kierowca nie zatrzymuje się nawet na czerwonym świetle. Pewno zakłada, że nocą ruch jest nieduży. Warto tu wspomnieć o maltańskich kierowcach. W necie ktoś ostrzegał, że na Malcie dopuszczalna jest jazda z 0,8 promila we krwi. Puentował, że to nie ma znaczenia, gdyż kierowcy bez względu na spożycie jeżdżą kiepsko. W tym miejscu chciałabym zamieścić dementi. Maltańscy kierowcy są super, a manewrówkę mają w małym paluszku. Drogi w miastach są bardzo wąskie. W dodatku brak parkingów, więc samochody osobowe parkują przy wąskiej drodze . Mijanie się w tych warunkach autobusu z osobówką to już sztuka. Wymijanie się dwóch autobusów to akrobatyka. Wiele razy wydawało mi się, że ten manewr się nie uda, ale powoli, powoli … i przejeżdżaliśmy. Ronda też nie przytłaczają wielkością. Objazd ronda przez kilka autobusów naraz, to też ciekawe widowisko. Całkiem rozbroił nas jednak kierowca, który na dźwięk syreny straży pożarnej nie zatrzymał się, aby ją przepuścić, tylko śmignął w lukę , kiedy inni zareagowali na syrenę. „Pali im się czy co?”

Późno wróciłyśmy z Gozo. Trudno było rano wstać. W dodatku w czwartek miało się odbyć otwarcie karnawału. Jaką trasę wybrać, aby zdążyć na czas wrócić do Valetty? Do Blue Grotto trzeba przyjechać przed południem. Wtedy refleksy na wodzie są najładniejsze. Postanawiamy, że pojedziemy w stronę Hagar Qim. Jeśli nawet nie zdążymy popłynąć do Blue Grotto, to zwiedzimy świątynie megalityczne. W oczekiwaniu na autobus widok z ogrodów Hastings





Jesteśmy na miejscu ok. 10,30. Schodzimy w kierunku przystani.
Widok z góry na Blue Grotto jest niesamowity.



Niesamowite są też wyschłe kwiatostany jukki na tle srebrzystego morza.



Wszędzie klify i skąpa roślinność. Jest także nieodłączna wieża obserwacyjna.



Wsiadamy do łódek. Czas na rejs wzdłuż wybrzeża, penetrowanie jaskiń, podziwianie cudownej barwy morza i gry cieni na skałach.









Uwielbiam kaktusy



Miło jest zobaczyć kwitnącą roślinę pod koniec lutego



Ciekawa byłam jak wyglądają maltańskie domki poza miastem. Trudno takowe znaleźć. A ten? Czy jest zamieszkały? W tych beczkach grzeje się chyba woda.



Do czego służą takie dziwne budowle z otworem, to już całkiem nie mam pojęcia



Wreszcie jakieś uprawy i ludzie pracujący na roli.



Podjeżdżamy do kompleksu świątyń megalitycznych Hagar Qim, zbudowanych ok. 5000 lat temu z wapiennych bloków.





Zdobienia



Bogini z Hagar Qim



Nad prehistorycznymi budowlami rozpięte są białe baldachimy, które chronią je przed czynnikami atmosferycznymi.

Ok. 300 metrów dalej w kierunku morza znajduje się kolejny kompleks świątyń - Mnajdra, które powstały 4000 lat p.n.e. Oba kompleksy zostały odkryte w XIX wieku.

Niesamowicie wyglada to miasto w oddali- takie rowno bezowe! jakby zrobione ze skaly albo piasku!



oj nie dosc ze bezstresowo to jeszcze z pieknymi widokami! to musialy byc bardzo zdrowe jajka!

a odnosnie pieczatek na jajkach- wiesz ze kabaczek nie ruszy jajka z pieczatka 2 lub 3?? ni cholery!



brrrrr.. takich rzeczy nie lubie... to byl glowny powod (poboczne tez byly) ze nie jechalismy w poprzednie wakacje przez Turcje- bo tam ciagle cos wybucha.. Rozni znajomi sie z nas smiali ze jestesmy przewrazliwieni, ale jakos wybuchow boje sie bardzo!



Cudne te balkoniki! i fajnie ze kazdy ma inny kolor i tak asymetrycznie umieszczone! u nas to by albo sie sypaly albo by wymalowali jadnakowo i pod linijke...

_________________
"ujrzałam kiedyś o świcie dwie drogi, wybrałam tą mniej uczęszczaną - cała reszta jest wynikiem tego, że ją wybrałam.. "

na wiecznych wagarach od życia...

Majka ma już podczas życia płodowego zaszczepione zamiłowanie do zdrowej żywności. Jak tak czytam Twoje relacje, to widzę, że w każdym kraju biegacie po bazarach lub gospodarzach szukając prawdziwie naturalnych wiejskich wyrobów. W ogóle nie sądziłam, że u Was w domu mogłyby się pojawić jajka z pieczątką
Przyznaję się bez bicia, że ja w ogóle nie potrafię rozróżnić po smaku jajek z pieczątką i bezpieczątkowych. Cóż, smakoszem nie jestem

Staramy sie! bo raz ze to niebo w gebie a dwa ze jaką radoscia jest to samo bieganie!



Nie tyle pojawiaja sie co goszcza na codzien. Nie mam pomyslu skad brac dobre jaja Niby na targu iles osob sprzedaje ale nie bardzo im ufam. Za duzo tych jaj maja... Jedna babka sama mi sie przyznala ze karmi kury jakas pasza z marketu- bo taniej a jaja i tak sa na sprzedaz. Babula ma tez kilka kurek dla siebie i tym sypie pszenice. To sa wogole poldzikie kurki ktore nie niosa sie w kurniku tylko gdzie im fantazja podpowie. I babula szuka jajek w calym obejsciu- gdzie to dzisiaj schowaly. A czasem lis znajdzie pierwszy. Kilka razy mi przyniosla pudlo jajek w podziece ze jej przynosze leki z apteki i nie musi sie fatygowac. I te jaja naprawde maja smak nieziemski. Ale to czasem sie udaje pozyskac. A tak kupuje w sklepie takie z 0-ekologiczne lub 1- wolnowybiegowe. I te kabak je z checia. Z 2 lub 3 nie tknie. I wiekszosci z targu tez nie... Zwykle te od babuli od dzikich kurek trzymam tylko dla kabaczka!



Ja tez nie odrozniam. W jajecznicy z cebula i kielbasa to nawet zjadlam gęsie i sie nie zorientowalam Odrozniam jedynie te od dzikich kurek i kilka razy trafilam na takie czerwonozoltkowe z dwoma zoltkami- one sa w smaku jakby tłuste! cos strasznego!

_________________
"ujrzałam kiedyś o świcie dwie drogi, wybrałam tą mniej uczęszczaną - cała reszta jest wynikiem tego, że ją wybrałam.. "

na wiecznych wagarach od życia...

Na kamieniach megalitycznychy świątyń zachowały się oryginalne zdobienia w postaci kropek.



Świątynie Mnajdra położone są prawie nad samym morzem, na ogromnym pustym i kamienistym płaskowyżu.



Wśród kamieni kwitną najróżniejsze sucholubne rośliny. Przez te przestrzenie wytyczone są ścieżki dydaktyczne, wiodące w kierunku wieży



i tajemniczego obelisku. Obelisk ten upamiętnia sir Waltera Concreve, gubernatora Malty, którego prochy rozsypano 04.03.1927r. pomiędzy tym miejscem, a widoczną w oddali bezludną wyspą Filfla.



Pora wracać do Valetty na otwarcie karnawału. Przed Pałacem Wielkich Mistrzów ustawiono już widownię na jutrzejsze zawody taneczne. Trzeba się dowiedzieć gdzie można kupić bilety.
Dzisiejsze rozpoczęcie imprezy będzie w ruinach starej opery. Wszystko na luziku. żadnych bramek z wykrywaczami metalu, nikt niczego nie sprawdza. Wciąż mi chodzi po głowie, że jeśli ma się wydarzyć na Malcie jakiś zamach terrorystyczny, to lepszej okazji niż tu taj chyba nie będzie. Obiekt nie jest zadaszony, ale boki ma okratowane. W razie czego uciec będzie trudno. Na początek para konferansjerów opowiada jak się ewakuować w razie czego. Ale jaka tu ewakuacja... Wyjścia tak wąziuchne, że nawet tancerki nie mogą się przecisnąć w swych krynolinach...
Stroje mają bajeczne.









Maltański karnawał datuje się podobno od 1470r. Wtedy miał miejsce w sąsiednim, starszym od Valetty mieście Vittariosie zwanej też Birgu. Przygotowania do karnawału trwają na Malcie przez cały rok. Przez ten czas specjaliści od strojów i ruchomych platform tworzą swoje dzieła.

Późno docieramy tego wieczoru do hotelu.

Następnego dnia wczesna pobudka, śniadanie i znów jedziemy na dworzec w Valetcie. Tego dnia planujemy wizytę w Moście, mieście słynącym z potężnej bazyliki, o kopule czwartej co do wielkości w Europie. Tak przynajmniej piszą w przewodniku.





Kopuła kościoła kojarzy się Maltańczykom także z pewnym zdarzeniem uznawanym za cud. Otóż 9 kwietnia 1942r. na kopułę spadła bomba, która okazała się niewybuchem i nikogo nie raniła. Jej replika przechowywana jest w zakrystii.



Mosta położona jest w środkowej części Malty. Na planie miasta widać jeszcze kilka ciekawych obiektów, ale Igiełka pili do powrotu. W głowie ma już tylko karnawał. Przekonuję ją, że zdążymy jeszcze sobaczyć Marsalxlok, rybackie miasteczko słynące z tradycyjnych kolorowych łódek luzzi i smacznych dań rybnych.







Wracamy do Valetty. Chodzi za nami coś słodkiego, kupujemy więc duże ciacho, które starcza na nas obie.



W Valetcie pełno przebierańców. Na dworcu spotykamy tancerza z wczorajszego wieczoru. Chętnie pozuje do zdjęć.



Nie tylko on. Wszyscy tancerze chętnie fotografują się z każdym kto tego zapragnie.





Po całym mieście biegają poprzebierane dzieciaki



Nawet zwierzęta uczestniczą w ogólnej zabawie

Jeszcze trochę dnia przed nami, więc wsiadamy w autobus do Birgu, inaczej Vittoriosy, aby zobaczyć Grand Harbour z drugiej strony. Vittoriosa (Birgu), Cospicua (Bormla) i Senglea (L-Isla) tworzą maltańskie Trójmiasto. Vittoriosa była pierwszą siedzibą joannitów, zaraz po ich przybyciu na Maltę. Jest pięknie ufortyfikowana.





Znajduje się tu również Pałac Inkwizytora, udostępniony do zwiedzania. Urocze są uliczki Birgu. Ściany ozdabiają ceramiczne tabliczki z nazwami ulic oraz akcentami religijnymi.





Napotykam też ciekawe rozwiązania wodno-kanalizacyjne



Widoki na Grand Harbour także inne niż od strony Valetty.





Wieczorem zawody karnawałowe przenoszą się przed Pałac Wielkich Mistrzów czyli obecny Pałac Prezydencki.





Tu także nie ma specjalnych środków ostrożności. Kupujemy bilet i wchodzimy na trybuny. Z każdą chwilą jest coraz zimniej. Siedzimy w polarach i kurtkach, a poprzebierane dzieciaczki w cieniutkich strojach. Aż dziw, że to wytrzymują. Czy Maltańczycy mają większą wytrzymałość na niską temperaturę? Chyba nie. Rodzice o dziwo, jak my, siedzą w kurtkach.

Na wiadomość gdzie jesteśmy Montenegro przeszukuje widoki z kamerek internetowych i robi dla nas screena. Jesteśmy zaraz za barierką, w lewo od lamy - jedna postać niebieska, druga zielona



W końcu wjeżdża ruchoma platforma z królem karnawału.



Nie jedyna. Prawie każda szkoła tańca ma swoją platformę.



Noc już zapada, kiedy wracamy w radosnych tłumach na dworzec autobusowy. Wszyscy śpiewają i tańczą, robiąc sobie wzajemnie foty.

Ostatni dzień. Jesteśmy nieco zmęczone późnymi powrotami do hotelu i wczesnym wstawaniem.
Decydujemy się jeszcze na wyprawę do Kalkary, najbardziej wysuniętego punktu Grand Harbour.





Jeszcze mały spacer po Valetcie







Trochę już mamy dość twierdz i kościołów, więc proponuję Igiełce wyprawę na jedną z nielicznych piaszczystych plaż - Ghajn Tuffieha.



Co prawda Igiełka twierdzi, że plaża bez kąpieli nie ma sensu, ale woda jest zbyt zimna na takie zabawy.
Okolica jest ciekawa. Po wspięciu się na wzgórze z wieżą obserwacyjną widać kolejne zatoczki, w których próbują swych sił początkujący surfingowcy. Nad zatoczkami wznoszą się solidne wzgórza pocięte siecią ścieżek.

Odnajduję też ogród oliwny założony przez Fundację Gaja, upamiętniający wszystkich walczących o wolność, pokój, prawa człowieka, wolność słowa oraz o zachowanie środowiska naturalnego.





W ogrodzie ustawiono stanowiska omawiającymi kolejne postacie.



Od tego czasu chodzi za mną cytat Martina Luthera Kinga:



Jest taka piosenka “ABBY”, która zaczyna się od tych samych słów. Czy jej słowa mają swe źródło w słowach Martina Luthera Kinga?

Ostatni wieczór na Malcie. Jesteśmy nad morzem, po zachodniej stronie Malty. Fajnie byłoby zobaczyć na pożegnanie spektakularny zachód słońca. Mimo zimna czekamy. Słońce staje się coraz bardziej blade, zasłonięte mgłami. Przypomina księżyc w pełni. W końcu zupełnie znika.





Pora wracać do hotelu. Rano pobudka o 4,00.
Na szczęście rano pada, więc nie jest tak żal wyjeżdżać. Przeważnie w dniu wyjazdu bywa najlepsza pogoda. Na lotnisku znów spotykamy sympatycznego młodego chłopaka, z którym leciałyśmy w tamtą stronę. Dzielimy się wrażeniami z pobytu.
W Polsce wita nas wczesna słońce. Widoczność poza Krakowem jest tak dobra, że dostrzegam ośnieżoną Babią Górę. Jeszcze trochę, a spłyną śniegi i rozpocząć można będzie górskie wędrówki.

The End