Eksploratorzy

Nieistniejąca synagoga w Rudzie Śląskiej – Wirku przy ulicy Kupieckiej


źródło grafiki: http://pl.wikipedia.org/wiki/Synagoga_w ... C4%85skiej


źródło grafiki: http://rtpd.eu/2011/10/16/o-synagodze-w-wirku/


Widok na obecną ulicę Kupiecką. Po prawej stronie, za budynkami można dostrzec interesujący nas obiekt.

źródło grafiki: http://podgorscy.info/artykuly/synagoga.pdf

Synagoga w Rudzie Śląskiej - Wirku została zbudowana w 5651 roku od stworzenia świata według kalendarza żydowskiego (1891 r.), jako budowla murowana z czerwonej cegły, wolnostojąca, o symetrycznym rzucie, (orientowana,?), dosłownie wciśnięta w niską zabudowę przemysłowej dzielnicy, wybudowana w stylu neogotycko-romanizującym.
Parcelę pod jej budowę społeczność żydowska zakupiła już w 1862 r.
W dotychczasowej literaturze poświęconej Rudzie Śląskiej jej architektura była błędnie określana jako neomauretańska, czego nie potwierdzają zachowane fotografie.
Korpus główny synagogi założony na rzucie prostokąta. Cześć frontowa trójkopułowa, pseudowieżowa, zwieńczona trzema "wieżami" z których środkowa na głównej osi frontu była szersza i większa, zwieńczona gwiazdą Dawida. Wieże zwieńczone były kopułami cebulastymi. Od strony wschodniej przylegała do ściany niewielka pięcioboczna absyda, sprawiając wrażenie doklejonego małego budynku, stojącego w przy synagogalnym ogrodzie.
Wystrój synagogi prawdopodobnie nawiązywał stylem do jej architektury zewnętrznej. W środku znajdowały się na wysokości pierwszego piętra wąskie galerie dla kobiet, podtrzymywane na metalowych wspornikach w formie neogotyckich kolumn, na ścianie wschodniej zgodnie z zasadami religii mojżeszowej znajdował się ozdobny murowany Aron ha Kodesz zdobiony tablicami Mojżeszowymi, z przylegającą do niego podium, na którym znajdował się stół dla czytania świętych zwojów Tory. Światło do wnętrza synagogi wpadało przez sześć lub osiem okien zdobionych witrażami. Prawdopodobnie do wnętrza synagogi prowadziły trzy wejścia z głównym środkowym, być może zdobionym ozdobnym portalem, przez który dostawaliśmy się do tzw. przedsionka, a z niego dopiero do sali głównej.
Niestety nie wiemy kto był architektem tej żydowskiej świątyni.
Prawdopodobne wymiary budynku synagogi: długość ok. 26 metrów, szerokość ok. 15 metrów.
Synagoga została zniszczona przez hitlerowców we wrześniu 1939 r.
Do dziś wirecka synagoga pozostaje jednym z najmniej rozpoznanych historycznie obiektów sakralnych, związanych z górnośląskimi Żydami.

Dariusz Walerjański

Historyk, współpracownik Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie Dział Dokumentacji Zabytków, Kierownik Międzynarodowego Centrum Dokumentacji i Badań nad Dziedzictwem Przemysłowym dla Turystyki w Zabrzu.

źródło tekstu: http://rtpd.eu/wp-content/uploads/Dariu ... godze-.pdf

Model synagogi autorstwa Jana Kołodzieja:





źródło grafiki: http://rudaslaska.naszemiasto.pl/artyku ... ml#galeria

Mapki pokazujące lokalizację obiektu:




Jak będę w pobliżu to postaram się zrobić fotki miejsca, w którym stała synagoga.

Miałam przyjemność słuchać wykładu pana Walerjańskiego właśnie o synagodze w Antonienhutte. Było to w ubiegłym roku w Rybniku na konferencji o Żydach na G.Śląsku w XIX i XX w.

_________________
Rybniccy Żydzi
Szuflada Małgosi