Eksploratorzy

Na ratunek macewom z kolejowej rampy w Będzinie

IWONA SOBCZYK
GW Katowice nr 267, wydanie kak z dnia 15/11/2007 WYDARZENIA, str. 6

Centrum Kultury Żydowskiej w Będzinie czeka na decyzję PKP w sprawie starej rampy kolejowej zrobionej z macew. Pochodzą one ze zlikwidowanego kirkutu

Wiosną Adam Szydłowski z Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej "Jona" odkrył, że stara rampa kolejowa w Będzinie zrobiona jest z pociętych i połączonych cementową zaprawą macew. Powstała około 1969 roku, a macewy pochodzą ze zlikwidowanego wtedy cmentarza przy ul. Zagórskiej. - Kirkut zniszczono, żeby powiększyć teren zajezdni autobusowej. Część tablic została przeniesiona na cmentarz na Podzamczu, części użyto jako materiału budowlanego, a teren cmentarza na Zagórskiej zalano betonem i włączono w obręb zajezdni - opowiada Szydłowski. Nieużywana od lat rampa kolejowa zarosła krzakami i zamieniła się w wysypisko śmieci, ale macewy, choć w kawałkach, nadal są w dobrym stanie. Szydłowski odwraca fragment jednej - z przodu wyrzeźbiony jest lew i zdobiony hebrajski znak. - Widać jeszcze ślady farby, która pokrywała tablicę. Szkoda, żeby takie piękne rzeczy leżały tu zapomniane - mówi.

Fundacja "Jona" nie chce przenosić macew na cmentarz. Pozostawienie tablic tutaj byłoby pamiątką, jak kiedyś traktowano zabytki kultury żydowskiej i symbolem tego, co stało się z żydowskimi mieszkańcami Będzina. Niedaleko rampy jest miejsce, z którego wyjeżdżały transporty z będzińskiego getta do obozu Auschwitz-Birkenau.

Działacze "Jony" postanowili upamiętnić rampę z macew specjalną tablicą i uporządkować teren. Zwrócili się do właściciela obiektu, czyli PKP, i uzyskali zapewnienie, że firma nie zamierza im przeszkadzać. Ale kilka tygodni później Szydłowski otrzymał od PKP pismo, że przedstawiciele kolei byli w Będzinie i żadnych macew na starej rampie nie znaleźli. - Zaproponowałem, że wybiorę się tam razem z nimi. Zgodzili się i pokazałem im, że macewy tam są - mówi Szydłowski. Od tego momentu PKP milczy. Do "Jony" nie dotarło już więcej żadne pismo w tej sprawie.

Rzecznik katowickiego oddziału Gospodarowania Nieruchomościami PKP Tomasz Liszaj podtrzymuje lipcową deklarację i tłumaczy przyczyny milczenia firmy. - PKP planuje przebudowę tras kolejowych. Jesteśmy teraz na etapie projektowania i musimy ustalić, czy zmiany nie będą obejmować terenu, na którym znajduje się ta rampa. Decyzja zapadnie jeszcze w tym miesiącu i ewentualnie potem PKP może oddać rampę do dyspozycji Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej.

- Zarówno władze miejskie, jak i starostwo powiatowe obiecały nam pomóc. Mam nadzieję, że wszystkie wątpliwości uda się wyjaśnić jak najszybciej. Chcielibyśmy zdążyć z oczyszczeniem rampy przed planowanym na sierpień przyszłego roku Światowym Zlotem Żydów Zagłębia, organizowanym z okazji 650-lecia nadania praw miejskich Będzinowi.

Nasunęło mi się pytanie,otóż w latach 70-tych będąc na kirkucie w Lesku widoczne były liczne karteczki wepchnięte w macewy,kamyki też były ale głowy nie dam.Kartki też coś oznaczały?

Panią, którą spotkałem przy zamku, zapytałem jak trafić na groby stwierdziła: "tam pan pójdzie (tu pokazuje palcem kierunek), ale tam nic nie ma, tylko jakieś płyty, bez sensu" i poszła w siną dal