Eksploratorzy

Miasto Nowy Sącz - założone przez króla czeskiego Wacława II w roku 1292 na terenie wsi Kamienica, w granicach której znajdowały się dwa kościoły: parafialny pod wezwaniem św. Wojciecha i filialny pod wezwaniem św. Małgorzaty. Po wydaniu dokumentu lokacyjnego i przyznaniu praw miejskich nowo założonemu miastu, kościół parafialny, w przeciwieństwie do kościoła filialnego, znalazł się poza granicami miasta. Ten fakt w znacznym stopniu przyczynił się do tego, że, początkowo pozostający w cieniu, kościół św. Małgorzaty z biegiem czasu coraz bardziej zyskiwał na znaczeniu.

Stefan Świszczowski na podstawie zachowanych pozostałości architektonicznych postawił tezę, że kościół był zbudowany z kamienia w końcu XII lub w pierwszej połowie XIII wieku i posiadał wieże z bliźniaczymi oknami. Odmiennego zdania jest ks. Jan Sygański, który w swoich pracach o Nowym Sączu utrzymywał, że kościół św. Małgorzaty był drewniany i dopiero kard. Zbigniew Oleśnicki w roku 1446 wybudował w jego miejscu murowany kościół gotycki i wyniósł go do godności kolegiaty